ترکیب‌بندی در طرز نازک‌خیال اصفهانی و دورخیال هندی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران.

چکیده

ترکیب‌ مشخّصۀ مهم شعر سبک هندی است و این نوشتار می‌کوشد روال و الگوی ترکیب‌سازی‌های ویژۀ دو طرز نازک‌خیال اصفهانی و دورخیال هندی را تشریح کند. به این منظور، ترکیبات بر اساس رابطه معنایی و قرینه صارفه لفظی و معنوی در دو گروه ترکیبات درون‌مرکز و برون‌مرکز دسته‌بندی شده‌اند. منظور از ترکیب، سازوارۀ نسبت دادن عبارات به یکدیگر برای ساخت مفاهیم است. این مفهوم می‌تواند یک واژه، یک جمله‌واره یا یک جمله کامل باشد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد؛ در محور درون‌مرکز که قرینه لفظی وجود دارد، ترکیبات واژگانی در طرز نازک‌خیال به سبک خراسانی و در دورخیال به سبک آذربایجانی نزدیک هستند. ترکیبات دومعنا و به‌ هم‌ریخته در طرز نازک‌خیال عامل خیال‌انگیزی و توأم با انسجام‌‌اند؛ امّا به‌نظر می‌رسد شعرای طرز دورخیال مهارت زبانی استفاده از این ابزار هنری را نداشته‌اند. شاعران هر دو طرز در ترکیبات وصفی با فشرده‌سازی و حذف روابط، صفاتی گسترده، اغراق‌آمیز، متناقض‌گونه و متتابع می‌سازند؛ البته در طرز دورخیال، این صفات به جمله‌واره‌هایی انتزاعی‌ نزدیک می‌شوند که گاهی انسجام لازم را ندارند و تصویری پراکنده می‌سازند. ترکیبات اسنادی مجازی درون‌مرکز در طرز نازک‌خیال ساده و در طرز دورخیال با آرایه‌های بلاغی ترکیب می‌شوند. در محور برون‌مرکز، ترکیبات اضافی در طرز دورخیال چندگانه‌تر و گسترده‌تر هستند. ترکیبات فعلی در هر دو طرز عامل مهم تصویر‌سازی هستند و روالی رو به پیچیدگی انتزاعی دارند. التزام‌های خشک و ضعف ارتباط استنتاجی کلام و شبکه پیچیده تصویری و بلاغی، در طرز دورخیال منجر به ظهور اسنادهای اسمی بی‌معنا و نامعمولی می‌شود که بر پیچیدگی شعر این طرز می‌افزاید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Composition in Indian Style: Nazok-khiyal and Dur-khiyal

نویسندگان [English]

  • Naime Ebrahimi fard 1
  • Mohamad javad Mahdavi 2
1 PhD candidate, Department of Persian Language and Literature, Ferdowsi University, Mashhad, Iran
2 Assistant professor, Department of Persian Language and Literature, Ferdowsi University, Mashhad, Iran
چکیده [English]

. Introduction
Paying attention to the syntactic and rhetorical patterns of composition leads to the discovery of the main techniques of the poets of each period. The composition was an important characteristic of Indian style poetry (Shafi'i Kodkani, 1987: 64). The style has lasted for three centuries and includes various styles (Hasanpour Alashti, 2005: 19).
 This research investigates and describes the procedure and frequency, and patterns of composition, in two branches of Isfahani's Nazok-khiyal (delicate Imagination) and Indian Dur-khiyal (remote Imagination) in Indian style. However, research has already been done on the Special vocabulary compounds and genitive, and attributive compositions of the poetry of this style based on generative-transformational grammar, but those studies don’t care about the unique characteristics of the combination in Indian style and didn’t pay attention to the significant differences in composition between the two important branches of the Indian style.
 
 
 

Methodology

This article, based on Semantic relations and the existence or non-existence of the determination and the head, in semantic relations, classified the compounds into two branches: Endocentric compounds and Exocentric Compounds (Bloomfield, 2000: 222).
 In this essay, the meaning of composition is close to the logical meaning of the composition. It means the words, phrases, or sentences that created the complete concept (Mohaghegh, 2007: 42).
 To accurately examine the routine of complexity and techniques of poets, the poets were classified into: the poets of Nazok-khiyal (delicate Imagination) style: Baba faghani, Orafi, Naziri, Kalim, and Hazin, and the poets of Dur-khiyal (remote Imagination) style: Zolali Khansari, Asir shahrestani, Ghani Kashmiri, Shukat Bukhari, and Naser-Ali Sarhindi.
 

Discussion

 The Endocentric compounds consist of Special vocabulary compounds, polysemous and ambiguous compounds, irregular compounds, consecutive attributive compounds, and predicated metaphorical compounds which have the head and the determination, and the Exocentric compounds Consist of simile and metaphorical genitival compounds, irony, and allegorical verbal compounds, and figurative predicated with simile and metaphor, and hyperbole. These compounds do not have pronounced determination.

Endocentric compounds:

1.The Special vocabulary compounds in nazok-khiyal style, are simple and abounded and these compounds are artificial and abstracted in Dur-khiyal style.
2.The irregular equivoque compounds in Nazok-khiyal styles are ingenious and these compounds in Dur-khiyal style are platitudinous.
3.The Nazok-khiyal poets utilized attributive metaphorical compounds. These compounds in Dur-khiyal style are ambiguous because they describe rare and abstract situations. Sometimes these compounds are scattered, therefore, do not create a coherent meaning image.

The predicate compounds in Dur-khiyal style are more difficult because these compounds have been mixed with hyperbole and antithetical simile and far-fetched etiology.

Exocentric compounds:
1.The attributive, additional, verbal compounds which have simile and metaphorical genitive means in Nazok-khiyal style are numerous and meaningful. In Dur-khiyal style, the poet relates unrelated adornments to each other.
2.The predicated compounds have allegorical and metaphorical genitive means. These compounds constructed without any arguments somehow cannot be imagined as semantic for combinations.
 

Conclusion

Consideration of the process and pattern of composition in Nazok-khiyal style indicated that in the endocentric part existed the determination. In Nazok-khiyal style, the Special vocabulary compounds are simple and near to the Khorasani style. In Dur-khiyal style, these compounds are difficult and very close to the Azerbaijani style. The polysemous and irregular compounds in Nazok-khiyal style are artistic and ingenious so which increases the coherence of the distich, but it seems that the Dur-khiyal poets do not have this ability to use this artistic technique, therefore, compounds compose ambiguous images. In both styles, attributive compounds with condenses and eliminate compose comprehensive, hyperbolic contradict consecutive adjectives. in Dur-khiyal style, these adjectives convert to abstract clauses which do not have enough coherence and cannot compose a meaningful description. In both styles, phrasal verbs are an outstanding technique of depiction which gradually become complex and abstract expressions. Predicated figurative compounds in Nazok-khiyal style are simple and in Dur-khiyal style composed with an array.
In the exocentric part, the additional compounds in Nazok-khiyal style are meaningful although imaginative but in Dur-khiyal style, these abundant compounds are insignificant. Predicated figurative compounds in Nazok-khiyal style are attendant with a condensed trope and condensed antithetical simile. These compounds in Dur-khiyal style with abstract relations predicated on each other without logical causation. These compounds are an important technique that composes the complex meaning. in Dur-kheyal style, the intentional leonine rhyme of the poet and weak causation are conducive to an unusual nonsensical predicate that increases the intricacy of the poem. a complex compound sentence, artificial instance, and hyperbolic antithetical predicate destroyed the coherence of this style and created abstract intricacy, and indeterminacy, and plays a major role in the blunt imprecision of the composition of this style.

کلیدواژه‌ها [English]

  • exocentric compounds
  • endocentric compounds
  • Indian style
  • Nazok-khiyal
  • Dur-khiyal
کتابنامه
الف.منابع فارسی
- اسداللهی، خدابخش؛ پورالخاص، شکرالله؛ علی­منش، ولی. (1394). «ترکیبات خاص اشعار صائب و بیدل بر اساس روابط نحوی و هسته معنایی ترکیب». متن‌شناسی ادب فارسی، دورۀ جدید. شمارۀ 4، پیاپی 28، صص 41-64.
- اسیر شهرستانی، جلال بن مومن. (1384). دیوان غزلیات. تصحیح غلامحسین شریفی ولدانی. تهران: میراث مکتوب.
- افراشی، آزیتا. (1391). ساخت زبان فارسی. تهران: انتشارات سمت.
- بابا فغانی شیرازی. (1340). دیوان اشعار. تصحیح احمد سهیلی خوانساری. تهران: اقبال.
- بلومفیلد، لئونارد. (1397). زبان. ترجمۀ علی­محمد حق‌شناس. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- حزین لاهیجی، محمد علی. (1374). دیوان حزین لاهیجی. تصحیح ذبیح الله صاحبکار. تهران: میراث مکتوب
- حسن‌پورآلاشتی، حسین. (1384). طرز تازه: سبک­شناسی غزلیات سبک­هندی. تهران: سخن.
- زلالی خوانساری، محمدحسن. (1385). کلیات زلالی خوانساری. تصحیح سعید شفیعیون. تهران: مجلس شواری اسلامی.
- سبزواری، مهدی. (1391). «تبیین و تحلیل رابطه‌های معنایی در اسامی مرکب برون‌مرکز فارسی معیار». پژوهش‌نامه انتقادی. سال 12، شماره 1، صص45-61.
- سبزواری، مهدی. (1392). «شفافیت و تیرگی معنایی در اسامی مرکب زبان فارسی از دیدگاه شناختی»­، جستارهای زبانی، شماره 15، صص55-74.
- سرهندی، ناصرعلی. (1388). دیوان اشعار ناصرعلی سرهندی. تصحیح حمید کرمی. تهران: الهام.
- شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1366). شاعر آیینه­‌ها. چاپ سوم. تهران: نشر آگه.
- شوکت بخاری، محمد اسحاق. (1382). دیوان شوکت بخاری. تصحیح سیروس شمیسا. تهران: فردوس.
- شمیسا، سیروس. (1383). بیان و معانی. چاپ هشتم. تهران: فردوس.
- صباغیان، موسی؛ شریفی، محمدرضا. (1398). «آموزش انواع ترکیب با تکیه بر نمونه‌هایی از شعر سبک هندی و بر پایه نظریه گشتاری». پژوهش در آموزش زبان و ادبیات فارسی. شماره 3، صص58-80.
- صفا، ذبیح الله. (1364). تاریخ ادبیات در ایران. جلد چهارم. تهران: نشر فردوس.
- عرفی شیرازی،جمال الدین محمد. (1378). کلیات عرفی شیرازی. تصحیح محمد ولی الحق انصاری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-علی منش، ولی قاسمی، ابراهیم. (1390). «شکل‌گیری و تکامل ساخت «ترکیبات خاص» در سبک هندی». بهار ادب. سال چهارم، شماره3 ، صص231-243.
-غلامی، مجاهد. (1400). «بلاغت تطبیقی هندی (النکار) و اسلامی». ادبیات تطبیقی شهید باهنر کرمان. سال 13، شماره 25، 215-230.
- غنی کشمیری، محمدطاهر. (1362). دیوان غنی کشمیری. به کوشش احمد کرمی. تهران: نشر ما.
- فتوحی رودمعجنی ، محمود. (1392). «نازک‌خیال اصفهانی و دورخیال هندی»، ویژه­نامه نامۀ فرهنگستان، دورۀ 1، شماره 1،صص 78-51.
- فتوحی رودمعجنی، محمود؛ مهدوی، محمد جواد؛ صهبایی، آزاده. (1393). «نقش سفینه خوشگو در انشعاب شاعران طرز خیال هندی». مطالعات شبه قاره (ویژه­نامه نامه فرهنگستان). شماره 2،صص 33 – 54.
- فتوحی رودمعجنی ، محمود. (1398). «جمال شناسی اغراق در سبک هندی». کهن­نامه پارسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. سال 10، شماره2،صص 287-324.
- فرشیدورد، خسرو. (1382). دستور مفصّل امروز. چاپ اول. تهران: سخن.
- فرشیدورد، خسرو. (1389). ترکیب و تحول آن در زبان فارسی. به کوشش محمدرضا شعبانی. تهران: زوار.
-کلیم همدانی، ابوطالب. (1375). دیوان ابوطالب کلیم همدانی. تصحیح محمد قهرمان. مشهد: انتشارات آستان‌قدس رضوی.
- محقق، مهدی و توشی‌هیکو ایزوتسو. (1386). منطق و مباحث الفاظ. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
- مستأجرحقیقی، محمد. (1369). «نگاهی به واژه‌های مرکب فارسی بر پایه نظریه زایا گشتاری». مجله دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد. سال23، شماره‌ 1و2 ،صص245-255.
- مقربی، مصطفی. (1372). ترکیب در زبان فارسی. تهران: توس.
- نظیری نیشابوری، محمد حسین. (1379). دیوان نظیری نیشابوری. به تصحیح محمدرضا طاهری. تهران: انتشارات نگاه.
- واله­داغستانی،علیقلی­بن­محمدعلی. (1391). ریاض الشعرا. تصحیح ابوالقاسم رادفر و گیتا اشیدری. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ب. منابع لاتین
-Bloomfield, Leonard. (1993). language, henry holt: New York.
-Barri, nimrod. (2009). “Note terminologique: endocentrique -exocentrique” linguistics. Volume 13, Issue 163, November, pp. 5-18.
-Hincha, Georg. (1961). “Endocentric us. Exocentric construes tions” lingua. volume 10, pp. 267-274.