خوانشی عرفانی از نماد پرنده در قصیدة «اوراق طائراللیل» فیتوری با تکیه بر تأثیرپذیری از منطق‌الطیر عطار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه حکیم سبزواری

2 دانشجوی دکتری رشته زبان و ادبیات عربی دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

یکی از دلایل گرایش شاعران معاصر عرب به استفاده از اصطلاحات و نمادهای عرفانی، تمایل بیش از اندازة این شاعران به مکتب رمانتیسم و حزن عمیقی بود که شاعران این مکتب، آن را فریادمی‌زدند. محمّد الفیتوری، شاعر سودانی که در برهه‌ای از زندگی شعری‌اش از مکتب رمانتیسم متأثرشد، برای بیان اندوه (درد) درونی متعالی و تجربة عرفانی خود، به استفاده از زبان صوفیانه روی­آورد. او در قصیده «اوراق طائراللیل»، پرنده را نماد روح شفاف خود قرار داده­است که معبود را تسبیح ­می‌کند و نغمه‌های صوفیانه سرمی‌دهد. این شاعر سودانی، در این قصیده، با تکیه بر نماد پرنده، حالت غربت و اندوه خود را به­تصویرمی‌کشد و برای تحقق این هدف، نمادپردازی عطار در منطق‌الطیر و دو اندیشة اصلی این منظومه، یعنی صیرورت و شدن و نیل به وحدت وجود را مطمح  نظر قرار داده‌­است. این پژوهش نشان می­دهد که وحدت وجود انفسی و به دنبال آن حیرت، اصلی‌ترین مفاهیمی است که دو اثر با استفاده از نماد پرنده سعی در بیان آن دارند، هرچند در برخی موارد اختلاف‌هایی وجود دارد. همچنین، تأویلی عرفانی از تجربة شعری فیتوری ارائه ­داده و به شیوة تطبیقی، تأثیرپذیری وی از نماد پرنده در منطق‌الطیر را تحلیل­      کرده­است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Mystical Reading of the Symbol of Bird in Fitouri’s ode ‘Awraq Taerollayl’ Relying on the Influence of Attar’s Manṭiq-uṭ-Ṭayr

نویسندگان [English]

  • Hojjatollah Fesanghari 1
  • Maryam Nasrollahi 2
1 Assistant Professor of Arabic Language and Literatur, Hakim Sabzevari University
2 PhD Student of Arabic Language and Literature, Hakim Sabzevari University
چکیده [English]

The majority of Arab contemporary poets, particularly those after the 1950’s and 1960’s, have paid attention to using codes and symbols in their poetry. One of the reasons underlying Arab contemporary poets’ tendency to use mystic expression and symbols is their keen interest in romanticism and the deep sorrow that romantic poets express in their poetry. Mohammed Fitouri, a Sudanese poet who was once under the influence of this school, adopted Sufi language in order to express his sublime inner sorrow (pain) and his mystical experience. In his ode Awraq-Taerollayl, he has considered bird as the symbol of his transparent soul that praises God and sings Sufi songs. Relying on the symbol of the bird, this Sudanese poet illustrates his loneliness and sorrow. To this end, Fitouri has adopted Attar’s symbolism in Manṭiq-uṭ-Ṭayr, and has considered its two fundamental ideas, namely, Seiroorat (trans-substantial motion) and achieving the unity of existence. This research purports to offer a mystical interpretation of Fitouri’s poetic experience and comparatively examine the impact of bird symbolism in Manṭiq-uṭ-Ṭayr on Feitouri’s work based on the French School.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Awraq-Taerollayl
  • Manṭiq-uṭ-Ṭayr
  • Fitori
  • Attar
  • the symbol of bird
-آذرگون، علی. (1383). «نماد در منطق‌الطیر عطار نیشابوری». مجلۀ ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی خوی. شمارۀ 2، صص 130-151.
- الاوسی، سلام کاظم. (بی‌تا). «التجربه الصوفیة دراسه فی الشعریة العربیة المعاصرة». کلیه الاداب، جامعة قادسیه.
- ابن‌عربی، محیی‌الدین. (بی‌تا). فتوحات مکیه. ج 4. بیروت: دارالصادر.
- اسماعیل، عزالدین. (بی‌تا). الشعر العربی المعاصر قضایاه و ظواهره الفنیة. دارالفکر العربی.
- پورنامداریان، تقی. (1375). دیدار با سیمرغ. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- پورنامداریان، تقی. (1386). رمز و داستان‌های رمزی در ادبیات فارسی. تهران: علمی و فرهنگی.
- جودة نصر، عاطف. (1978). الرمز الشعری عند الصوفیة. بیروت: دار الاندلس، دار الکندی.
- جیمز، ویلیام. (1367). دین و روان. ترجمۀ مهدی قائنی. قم: انتشارات دارالفکر.
- خسروی، حسین. (1387). «نگاهی به نمادپردازی عطار در منطق‌الطیر». ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی. شماره 12، صص 65-80 .
-  زرّین‌کوب، عبدالحسین. (1378). صدای بال سیمرغ. تهران: سخن.
- السراج، ابونصر. (1380 ه.ق). اللمع. تحقیق و تقدیم دکتر عبدالحلیم محمود و طه عبدالله سرور. مصر: دارالکتب الحدیثة.
-سیفی، محمّد؛ لطفی مفرد نیاسری، فاطمه. (1391). «جستاری تطبیقی در مراحل سفر عرفانی عطار نیشابوری در منطق‌الطیر و نسیب عریضه در علی طریق إرم». کاوش‌نامۀ ادبیات تطبیقی. شمارۀ 7، صص 97-116.
- الشعار، سلطان عیسی. (2007). «رسالة التراث فی شعر محمّد الفیتوری». للحصول علی درجة المجاستیر فی اللغة العربیة. جامعة مؤتة عمادة الدرسات العلیا.
- عباس، احسان. (1978). اتجاهات الشعر العربی المعاصر. الکویت: عالم المعرفة.
- علوی، فریده. (1386). «نماد پرنده در آثار شاعران فرانسوی قرن نوزدهم میلادی با نگاهی به ادب فارسی». پژوهش زبان‌های خارجی. شمارۀ 37، صص 55-70.
- عطارنیشابوری، فریدالدین. (1394). منطق‌الطیر و الهی نامه. به کوشش سید عبدالهادی قضایی. قم: نشر کومه.
- غینون، رونی و عصام صبری، فاطمه. (محرم 1403). «لغة الطیر من کتاب رموز علم المقدس». التراث العربی. عدد 9، صص 96-101.
- الکبیسی، عراء. (1350). «مقدمة فی الشعر الصوفی.» المورد. عدد 1، صص 13-26.
- الکفافی، محمّد عبدالسلام. (1382). ادبیات تطبیقی، (پژوهشی در باب نظریه ادبیات و شعر روایی). ترجمۀ سیّد حسین سیّدی. مشهد: شرکت به­نشر.
- محمّد منصور، ابراهیم. (بی‌تا). الشعر و التصوّف، الأثر الصوفی فی الشعر العربی المعاصر. مصر: جامعة طنطا.
- مسعودی‌فرد، جلیل. (1392).«موانع و مراحل سلوک در منطق‌الطیر عطار». پژوهش‌های ادبی- بلاغی. سال اول، شماره چهارم، صص 48-63.
- موسی، منیف. (بی‌تا). محمّد الفیتوری شاعر الحس و الوطنیة و الحب. بیروت: دارالفکر اللبنانی