بررسی تطبیقی مولّفه‏ های ادبیات آپوکالیپسی(آخرالزمانی) در «سفر» احمد شاملو و «بازگشت دیگر» ویلیام باتلر ییتس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان وادبیات انگلیسی، دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

ادبیات آپوکالیپسی (Apocalyptic Literature) یا آخرالزمانی، گونه‏ ای از ادبیات هشداردهنده و شهودآمیز است که به انحاء مختلف در آثار معاصرین ظهور کرده است. پژوهش حاضر با بهره‏ گیری از مکتب آمریکایی در ادبیات تطبیقی، در‏صدد بررسی این گونۀ ادبی در ادبیات جهان، و نیز سنجش و قیاس درون‏مایه‏ هایِ به کار رفته در شعرِ «سفر» احمد شاملو (1379-1304 ش) و شعرِ «بازگشت دیگر» ویلیام باتلر ییتس (1317-1244 ش؛ 1939-1865 م) می‏ باشد. الگوی به کار رفته در این تحقیق، گونه‏ شناسی و بررسی ژانر، و نیز تحلیل درون‏مایه‏ های مشترک در آثار این دو شاعر می‏ باشد تا نحوۀ پرداخت و نگرش شاملو و ییتس به آخرالزمان و پایانِ هزاره روشن گردد. لذا از میان انبوهِ مولّفه‏ ها و درون‏مایه‏ های مرتبط با این ژانر ادبی، بررسی تطبیقیِ مضامینی چون مکاشفه و اندریافت شاعرانه، پیش‏گویی و هشدار، هزاره‎گرایی و پایانِ تاریخ، و خشونت زبانی در اشعار «سفرِ» شاملو و «بازگشت دیگرِ» ییتس، برگزیده شده‏ اند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که هر دو شاعر با این گونۀ ادبی کاملا آشنا بوده‏ اند و فارغ از تاثیر و تاثّر مستقیم از یکدیگر، درون‏مایه‏ ها و مولّفه‏ های ادبیات آپوکالیپسی در آثار منتخب هر دو شاعر برجسته و قابل قیاس می‏ باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Apocalyptic Concepts in Ahmad Shamloo’s »Journey« and William Butler Yeats’s »The Second Coming«

نویسنده [English]

  • Moslem Zolfagharkhani
Assistant Professor of English Language and Literature, Hakim Sabzevari University
چکیده [English]

Apocalyptic literature appeared to disclose human’s anxieties in a complicated world. The present study aims at indicating roots of such a literature and displaying the so called Apocalyptic poetry at the Modern age. Hence, this study, while emphasizing American school of Comparative Literature, focuses on two patterns: one is genres and forms, and the other is motifs and types. It is attempted to reveal how Ahmad Shamloo (1925-2000) and William Butler Yeats (1865-1939) came across such a genre in their poetry, and what were their major attitudes toward it.  Apocalyptic issues and concepts are various, but this study wished to concentrate on the most distinguished ones in Ahmad Shamloo’s  »Journey« and William Butler Yeats’s »The Second Coming«; they are: revelation and poetic contemplation; prevision and exhortation; millennium  and end of history; rough language. The results indicates that both poets were familiar with this genre, and far from being influenced or putting influences on each other, the motifs of Apocalyptic literature were strongly present in their selected poems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ahmad Shamloo
  • William Butler Yeats
  • Apocalyptic Literature
  • The New Poem
  • Modernism
- آصف آگاه، سیّد حسن. (1386). «موعود و آخرالزمان در دین زرتشتی». مجلۀ شرق موعود. سال اوّل، شمارۀ 3، صص 163-180.
- استوالت، کنراد. (1385). «پندارۀ پایانی: آخرالزمان­های ناسوتی در فیلم های اخیر هالیوودی». مجلۀ آدینه. شمارۀ 1، صص 116-125.
- افلاطون. (1393). پنج رساله. ترجمۀ محمود صناعی. تهران: هرمس.
- اکبری بیرق، حسن و سنایی، نرگس. (1391). «بررسی تطبیقی شعر و اندیشۀ تی. اس. الیوت و احمد شاملو براساس مؤلفه های مدرنیته». پژوهش­های زبان و ادبیات تطبیقی. دورۀ 3، شمارۀ 4، صص 43-66.
- ایبرمز، می‏یر هاوارد. (1384). فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی. ترجمۀ سعید سبزیان. تهران: رهنما.
- برنجکار، رضا و امیری، محمّدمقداد. (1389). «پیشگویی رجعت در آخرالزمان در تورات، انجیل، و قرآن». فلسفه دین. سال هفتم، شمارۀ 2، صص 95-131.
- پیامنی، ملیحه و منیری، حجت­الله. (1391). «جلوۀ اندیشه­های فلسفی در شعر شاملو». مجلۀ حافظ. شمارۀ 94، صص 54-58.
- تالبوت، مایکل. (1392). عرفان و فیزیک جدید. ترجمۀ محتبی عبدالله­نژاد. تهران: هرمس.
- حقوقی، محمّد. (1392). شعر زمان ما: احمد شاملو. چاپ سیزدهم. تهران: نگاه.
- حیدریان شهری، احمدرضا. (1392). «رویکردی تطبیقی به بینش فرجام­شناسانۀ شعر بدر شاکر السیّاب و فروغ فرخزاد». زبان و ادبیات عربی. شمارۀ 8، صص 59-83.
- دیچز، دیوید. (1373). شیوه‌های نقد ادبی. ترجمۀ دکتر غلامحسین یوسفی و محمّدتقی صدقیانی. تهران: انتشارات علمی.
- ذوالفقارخانی، مسلم. (1393). مکتب رمانتیسم. مشهد: آهنگ قلم.
- راشد محصل، محمّدتقی. (1364). «پایان جهان بر پایۀ چند متن زردشتی». چیستا. شمارۀ 24، صص 249-257.
- رسول­زاده، عبّاس. (1389). «آخرالزمان و حیات اخروی در یهودیت و مسیحیت». معرفت ادیان. سال اوّل، شمارۀ 2، صص 67-96.
- سعیدپور، سعید. (1375). «ویلیام بلیک شاعر و نقاش رسالت و پیشگویی». مجلۀ هنر. شمارۀ 30، صص 567-570.
- سلیمیان، خدامراد. (1381). «آخرالزمان در فرهنگ مهدویت». مبلّغان. شمارۀ 38، صص 71-79.
- شاملو، احمد. (1372). ققنوس در باران. چاپ پنجم. تهران: زمانه و نگاه.
- علایی، مشیّت. (1387). «ظلمات سرد جهان: نگاهی به مدایح بی­صلۀ  احمد شاملو». اندیشه و هنر. شمارۀ 13 و 14، صص 123-131.
- گرجی، مصطفی. (1384). «مکاشفه‌های پیشگویانۀ (Apocalyptic) هشت کتاب سهراب سپهری». پژوهش­های زبان و ادبیات فارسی. شمارۀ 5، صص 65-84.
- گوژوال، گی. (1374). «آخرالزمان به روایت ویلیام بلیک». ترجمۀ مهدی لیاقت. مشرق    (ویژه­نامۀ ادبیات). صص 197-200.
- محمّدزاده صدیق، حسین. (1356). مقدمه‌ای بر فلسفۀ تکاملی طبیعت و جامعه. تهران: ققنوس.
- محمّدی، ابراهیم. (1392). «اسطوره­شناسی و اسطوره­سازی رمانتیک در شعر احمد شاملو». ادب پژوهی. شمارۀ 24، صص 105-128.
- ناس، جان. بی. (1373). تاریخ جامع ادیان. ترجمۀ علی­اصغر حکمت. تهران: علمی و فرهنگی.
- وهمن، فریدون. (1378). «اسطورۀ برخاستن ضحاک از بند خود و پایان جهان». ایران‏شناسی. سال یازدهم، شمارۀ 43، صص 586-593.
- یخدان­ساز، نازیلا و علیزاده خیاط، ناصر. (1393). «کاربست اشکال هنجارگریزی در اشعار احمد شاملو». ادبیات پارسی معاصر. شمارۀ 1، صص 105-122.
- منابع انگلیسی  
- Collins, J. J. (2014). The Oxford Handbook of Apocalyptic Literature. Oxford University Press: Oxford.
- Jost, F. (1974). Introduction to Comparative Literature. Pegasus: Indianapolis and New York.
- Ross, D. A. (2009). Critical Companion to William Butler Yeats. New York: Facts on File.
- Shakespeare, W. (2003-1600). A Midsummer Night’s Dream. Cambridge: Cambridge University Press.
- Thomas, D. (2012). The World’s Poetry Archive. PoemHunter.com.
- Yeats, W. B. (2009- 1889 to 1939). The Collected Poems. Cambridge University Press: Cambridge.