خوانش تطبیقی پدیدۀ جنگ در شعر شوقی و بهار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

این مقاله قصد دارد با مطالعۀ توصیفی-تحلیلیِ شعر دو شاعر برجستۀ معاصر پارسی و عربی، بهار و شوقی و با استناد به مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی، به سنجش و بررسی چگونگی انعکاس پدیدۀ «جنگ»، به­ عنوان یک آسیب اجتماعی در شعر این دو شاعر بپردازد. چارچوب نظری بحث، تلفیقی از سؤالات اصلی، تبیین اهمیت موضوع، پیشینۀ پژوهش و شناخت­ نامه ­ای از دو شاعر مورد مطالعه است. هدف نیز آن است که جستار حاضر، به دریافت تازه ای از شباهت­ ها و تفاوت­ های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دو کشور ایران و مصر در عصر مشروطۀ ایرانی و نهضت عربی دست ­یابد. برخی نتایج نشان می ­دهد که توصیه به خودداری از جنگ افروزی، در شعر هر دو شاعر وجود دارد؛ چگونگی بازتاب پدیدۀ جنگ در شعر دو شاعر، به­میزان فراوانی، تحت­ تأثیر محیط، فرهنگ، نژاد و جغرافیای آنهاست؛ پیامدهای جنگ از دیدگاه دو شاعر، مواردی تقریباً یکسان هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of the Phenomenon of War in Shawqi’s and Bahar’s Poetry

نویسنده [English]

  • Sabereh Siavashi
Assistant Professor at the Research Institute of Human Sciences and Cultural Studies.
چکیده [English]

This article aims at examining how the phenomenon of "war" is reflected as a social harm in the poetry of Bahar and Shawqi, two eminent contemporary Persian and Arab poets, in a descriptive-analytical study, relying on the American school of comparative literature. The theoretical framework includes the main questions, the identification of the significance of the subject, the review of literature, and a biography of the two mentioned poets. The purpose of this research is to reach a new understanding of political, social, and cultural similarities and differences between the two countries of Iran and Egypt in the times of the Iranian Constitutional revolution and the Arabic renaissance. Some of the findings were as follows: a) Advice on the avoidance of warmongering is observed in their poetry. b)The way the phenomenon of is reflected in their poetry is, to a large extent, under the influence of their environment, culture, race, and geography. c) The consequences of war are almost the same from both poets’ points of view.                                                                                        

کلیدواژه‌ها [English]

  • War
  • Contemporary Persian and Arabic poetry
  • Comparative literature
  • Shawqi
  • Bahar

مراجع

- ادیبی سده، مهدی. (1385). جامعه ­شناسی جنگ و نیروهای نظامی. چاپ ششم. تهران: سمت.
2- بوتول، گستون. (1355). پولمولوژی (جامعه ­شناسی جنگ ). ترجمۀ فریدون سرمد. تهران: دانشگاه ملی ایران.
3- بهار، محمّدتقی. (1354). دیوان اشعار. چاپ سوم. تهران: امیرکبیر.  
4- بیرو، آلن. (1366). فرهنگ علوم اجتماعی. ترجمۀ باقر ساروخانی. تهران: کیهان.
5- حاکمی، اسماعیل. (1386). بهار،سنّت،تجدد، مجموعه مقالات یادی دوباره از بهار. به کوشش سعید  بزرگ بیگدلی. تهران: موسسۀ تحقیقات و توسعۀ علوم انسانی.
6-حائری، هادی. (1375). یک­صدمین سالگرد میلاد بهار. تهران: حدیث.
7- الحر، عبدالمجید. (1992). أحمد شوقی أمیر الشعراء و نغم اللحن و الغِناء. بیروت: دارالکتب العلمیة.
8- حسن فهمی، ماهر. (1959). شوقی شعره الإسلامی. القاهرة: دارالمعارف.
9- حسین، طه. (1933). حافظ و شوقی. القاهره: منشورات الخانجی و حمدان.
10-خطیبی، حسین. (1383). جایگاه بهار در میان شاعران پارسی زبان، مجموعه مقالات بهار پنجاه سال بعد.  به کوشش علی میرانصاری. تهران:  موسسۀ تحقیقات و توسعۀ علوم انسانی.
11- زرکلی، خیرالدین. (1969). الاعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین. الطبعة الثالثة. بیروت: مطبعة العربیة. (1355).
12- زرین­ کوب، عبدالحسین. با کاروان حلّه. چاپ سیزدهم. تهران: علمی.
13-_______________.  (1375). از گذشتۀ ادبی ایران. تهران: المهدی.
14- شایان­مهر، علی­رضا. (1391). جامعه­ شناسی جنگ.تهران: جامعه­شناسان.
15- شفیعی­ کدکنی، محمّدرضا .(1390).ادبیات فارسی از عصر جامی تا روزگار ما. ترجمۀ حجت ­الله اصیل. تهران: نشر نی.
16- شوقی، احمد. دیوان(الشوقیات). بیروت: دار الجیل.
17- شوقی ضیف.(1975). شوقی ­شاعرالعصرالحدیث. الطبعةالسادسة. القاهره: دارالمعارف.
18-عبود، عبده و دیگران. (2005). الادب المقارن مدخلات نظریة و نصوص و دراسات تطبیقیة. دمشق:دارالفکر.
19- عطوی،  فوزی.  (1989).  أحمد شوقی شاعر الوطنیة و المسرح و ­التاریخ.  بیروت:  دارالفکر العربی.
20-علوش، سعید. (2003). مدارس الادب المقارن.  الطبعة الثانیة.  بیروت:  المرکز الثقافی العربی.
21-العقاد، عباس­محمود. (1950). شعراء مصر و بیئاتهم فی الجیل الماضی. القاهرة: مکتبة النهضة المصریة.
22-الفاخوری، حنا. (1378). تاریخ ادبیات عربی. ترجمۀ عبدالمحمّد آیتی. تهران:  توس.
23-کاپلو، تئودور و پاسکال ونسن. (1389). جامعه ­شناسی جنگ. ترجمۀ هوشنگ فرخجسته. تهران:  جامعه­ شناسان.
24- المقالح، عبدالعزیز. (1984). عمالقة عند مطلع القرن. بیروت: منشورات دار الآداب.
 25-مندور، محمّد. (1970). اعلام­ الشعر العربی ­الحدیث: احمدشوقی، احمدزکی­ ابوشادی، بشارة  الخوری. بیروت: المکتب التجاری للطباعة و النشر.
26- موحدفرد،  میثم.  (1385).  نغمۀ آزادی (پژوهشی در شعرمشروطه).  تهران: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری.
27- می یر،  پیتر. (1368).  جامعه­ شناسی جنگ و ارتش.  تهران:  قومس.
28- نخجوان،  احمد.  (1318).  جنگ.  تهران: چاپخانۀ  فروین.
29-نیکوهمّت، احمد. (1361). زندگی و آثار بهار. چاپ دوم. تهران: گروه انتشاراتی آباد.
30-همایی، جلال­ الدین. (1387). مقام بهار: من زبان وطن خویشم (نقد و تحلیل و گزیدۀ اشعار ملک الشعرای بهار). به اهتمام میلاد عظیمی.  تهران: سخن.
نشریه ادبیات تطبیقی
دوره 9، شماره 17
مقالات پیشین
اسفند 1396
صفحه 107-131

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار