تطبیق مؤلفه‌های هوش معنوی در دو رمان «سختون» و «فریاد مرا بشنو»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مدرّس دانشگاه جامع علمی کاربردی مشهد. دانشجوی دکتری ادبیّات حماسی، دانشگاه آزاد مشهد

چکیده

هوش ‌معنوی، به منزلۀ زیربنای باورهای فرد و متضمّن بالاترین سطوح زمینه‌های رشد شناختی است که در قالب رشد شخصیّتی و عاطفی نمود می‌یابد. کشف مؤلفه‌های هوش معنوی در آثار ادبیّات کودک و نوجوان، به هویّت خودپندارۀ کودک و نوجوان و باورمندی دینی آنان کمک می­کند. اعتماد به تربیت و انگیزه‌های معنوی نیز الگویی کاربردی برای خلق آثار جدید خواهدبود، مشروط بر آنکه نیروی بالقوۀ زبان برای گسترش مرزهای عقلانی، عاطفی و تجربی لحاظ شود و ساختار کلامی متناسب با ساحت وجودی کودک خلق شود. در این جستار، دو رمان «فریاد مرا بشنو» و «سختون» را در مقابل‌ هم قرارداده‌ایم تا مؤلفه‌های هوش معنوی را در آنها شناسایی و استخراج کنیم. فراوانی این گزاره‌ها در این دو اثر، با روش تحلیل محتوا و مقایسۀ معنایی بررسی شده­است. اینکه آیا می‌توان از ادبیّات کودکان به مؤلفه‎های هوش معنوی پلی زد و میان سادگی داستان‌های کودکانه و مفاهیم هوش معنوی پیوندی برقرار کرد، پرسش اساسی پژوهش حاضر است. نتایج، نشان­ دهندۀ آن است که این نویسندگان از دو سوی دنیا، در محتوای داستان‌های خود، از مفاهیم هوش معنوی بهره برده‌اند و جستارهای فکری مشابه و اندیشه‌های مشترک داشته‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparison of Spiritual Intelligence Components in the Novels "Sakhtun" and "Hear my cry"

نویسنده [English]

  • Shahrzad Radmanesh
Lecturer at Mashhad Comprehensive University of Applied and Practical Sciences. PhD Student of Epic Literature at Azad University of Mashhad.
چکیده [English]

Spiritual intelligence constitutes the basis of an individual’s beliefs and ensures the highest-level bases of cognitive development, which appear in the form of personality and emotional development. The discovery of spiritual intelligence components in children's literature will help the formation of children's self-concept identity and their religious beliefs. Also, trust in training and spiritual motivations will be a functional model for creating new works, provided that the potential power of language is considered in the expansion of intellectual, emotional and experiential boundaries and the child-appropriate verbal structure is created. In this study, the novels "Sakhtun" and "Hear My Cry" were compared with each other to investigate and extract the spiritual intelligence components. The frequency of these components in the two novels was studies using a method of content analysis and semantic comparison. The main research question is to see if it is possible to make a link between children’s literature and spiritual intelligence components, and a connection between the simplicity of children’s stories and the concept of intellectual intelligence. The results indicate that these writers from two different sides of the world have taken advantage of spiritual intelligence concepts in the content of their stories, and that they shared similar perspectives and thoughts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Comparative literature
  • Spiritual intelligence
  • Spiritual world of children and adolescents
-کتاب‌ها
1- آبسالان، محب ­علی. (۱۳۷۸). کودکان عارف، حکایت‌های شیرین کودکان عارف. مشهد: آستان قدس.
2-آقامحمّدیان، حمیدرضا و حسینی، سید مهران. (1386). روان‌شناسی بلوغ و نوجوانی، روان‌شناسی رشد (۲). چاپ دوم. مشهد: دانشگاه فردوسی.
3- اسلامی ندوشن، محمّدعلی. (1371). نوشته‌های بی‌سرنوشت. تهران: آرمان/یزدا.
4- ایرانی، ناصر. (1358). سختون. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
5- باردن، ل‍ورن‍س. (1374‌). ت‍ح‍ل‍ی‍ل‌ م‍ح‍ت‍وا. ت‍رج‍م‍ۀ م‍ح‍م‍ّد ی‍م‍ن‍ی‌دوزی‌ س‍رخ‍اب‍ی‌ و م‍ل‍ی‍ح‍ه‌ آش‍ت‍ی‍ان‍ی‌. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
6- برک، لورا. (1387). روان‌شناسی رشد از لقاح تا کودکی (جلد اول). چاپ سیزدهم. ترجمۀ یحیی سیّد محمّدی. تهران: ارسباران.
7- پیرخائفی، علی‌رضا. (1387). پرورش خلاقیت (مبانی و روش‌ها). تهران: هزارة ققنوس.
8- جیمز، آلیسون و جنکس، کریس و پروت، آلن. (۱۳۸۵). جامعهشناسی دوران کودکی، نظریهپردازی دربارۀ دوران کودکی. ترجمۀ علی­رضا کرمانی و علی­رضا ابراهیم‫آبادی. تهران: ثالث.
9- جیمز، ویلیام. (۱۳۷۰). پراگماتیسم. ترجمة عبدالکریم رشیدیان، تهران: شرکت سهامی
10- خسرونژاد، مرتضی. (1389). معصومیت و تجربه؛ درآمدی بر فلسفة ادبیات کودک. تهران: نشر مرکز.
11- دورانت، ویل. (1377). لذات فلسفه. ترجمۀ عباس زریاب. چاپ چهارم. تهران: علمی و فرهنگی.
12- ری­ شهری، محمّد. (1387). منتخب میزان­ الحکمه. تلخیص سیّد حمید حسنی. ترجمۀ حمید‌رضا شیخی. تهران: سازمان چاپ و نشر دارالحدیث.
13- سلاجقه، پروین. (۱۳۸۷). از این باغ شرقی‌ (نظریه‌های نقد شعر کودک و نوجوان). چاپ دوم. تهران: کانون پرورشی کودکان و نوجوانان.
14- سهرابی، فرامرز و ناصری، اسماعیل. (1391). هوش معنوی و مقیاسهای سنجش آن. تهران: آوای نور.
15- سیف، علی‌اکبر. (1382). روان‌شناسی پرورشی. چاپ دوم. تهران: آگاه.
16- شاه آبادی فراهانی، حمیدرضا. (۱۳۸۵). مباحث نظری ادبیات کودک و نوجوان. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
17- غنیمی هلال، محمّد. (۱۳۹۱). ادبیات تطبیقی؛ تاریخ و تحول اثرپذیری و اثرگذاری فرهنگ و ادب اسلامی. تهران: امیرکبیر.
18- قزل­ایاغ، ثریا. (۱۳۸۹). ادبیات کودکان و نوجوانان و ترویج خواندن (مواد و خدمات کتابخانه برای کودکان و نوجوانان). چاپ چهارم. تهران: سمت.
19- کارتلج، جی و میلبرن، جی. اف. (۱۳۷۵). آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان. ترجمۀ محمّدحسین نظری‫نژاد. مشهد: آستان قدس رضوی.
20- مدرسی، فاطمه. (۱۳۹۵). فرهنگ توصیفی نقد و نظریه‌های ادبی. چاپ دوم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
21- میلدرد.د.تیلور. (1365). فریاد مرا بشنو. ترجمۀ ثریا قزل ­ایاغ (بهروزی). تهران: سپهر.
22- هانت، پیتر. (1386). درک ادبیات کودکان جهان. ترجمۀ محمود نور محمّدی. تهران: سایه گستر.
23- هینز، جوانا. (1389). فیلسوفان کوچک. با مقدمۀ دیوید کندی و دیوید وایت. تدوین و ترجمۀ یحیی قائدی. تهران: آییز.
مقاله‌ها
1- آقابابایی، ناصر و فراهانی، حجت ­الله و فاضلی مهرآبادی، علی­رضا. (۱۳۹۰). «هوش معنوی و بهزیستی فاعلی». روان‌شناسی و دین. سال چهارم، شمارة۳، صص83-96.
2- پناهی، مهین‫. (۱۳۹۰). «بررسی و مقایسۀ شیوۀ آموزش تفکر نزد فریدالّدین عطّار و متیولیپمن» تفکّر وکودک. سال دوم، شمارۀ 1، صص 3-23.
3- رسول­ زاده طباطبایی، کاظم. (1386). «بررسی قدرت پیش‌بینی‌کنندة خصوصیات دموگرافیک و ادراک کودکان دبستانی از ویژگی­ های والدین برای ادراک آنان از مفهوم خدا». مطالعات روان‌شناختی. جلد 3، شمارة 4، صص69-85.
4- جوادی، محسن و صیادنژاد، علی‌رضا. (1388). «بررسی شکاف بین نظر و عمل اخلاقی از دیدگاه ارسطو». اندیشۀ دینی. شمارۀ۳، صص 1-28.
5- جوکار، منوچهر و ساکی، بهمن .(1392). «بررسی عناصر و مضامین دینی میهنی در اشعار کتاب‌های فارسی دورة راهنمایی». مطالعات ادبیات کودک. سال چهارم، پیاپی7. شمارۀ 1، صص 21-48.
6- حاجی‫نصرالله، شکوه . (۱۳۸۴). «چگونگی طرح مفاهیم انتزاعی در ادبیات کودک». ادبیات و زبان‌ها. پژوهش‫نامۀ ادبیات کودک و نوجوان،‫ شمارۀ 41، صص 62-70.
7- حمیدی، سید جعفر. (1386). «ادبیات تطبیقی». ادبیات و زبانها، مطالعات ادبیات تطبیقی. شمارۀ1، صص9-20.
8- حمیدی، فریده و صداقت، حسین. (.1391). «بررسی مقایسه‌ای هوش معنوی دانش­آموزان دورۀ متوسطه براساس جنسیت و پایۀ تحصیلی»، زن در فرهنگ و هنر. دورۀ 4، شمارۀ 4، صص 75-88.
9- رضایی، اعظم و مرندی، سیّد محمّد. (1389 ). «سوبژکتیویتۀ آمریکای های آفریقایی تبار در رمان محبوب اثر تونی موریسن». پژوهش ادبیات معاصر جهان. شمارة59، صص 21-41.
10- شریف‌الدین نوری، بزرگمهر. (1381). «کیسی، فریاد بلند سیاه علیه تحقیر». جلد دوم کتاب مجموعه مقالات فرهنگ توصیفی شخصیت‎های داستانی نوجوان. صص237-257.
11- صاحبان زند، سجاد. (1385). «احمد در جست‌وجوی رازهای مه‌آلود». پژوهش­نامۀ ادبیات کودک و نوجوان. شمارۀ 44، صص58-60.
12- صرفی، محمدرضا و هدایتی، فاطمه. (1392). «نماد و نقش ­مایه‎های نمادین در داستان‌های کودک و نوجوان دفاع مقدس». ادبیات پایداری. سال چهارم، شمارة 8، صص 28-35.
13- صمدی، پروین. (۱۳۸۵). «هوش معنوی». اندیشه‌های نوین تربیتی. شمارة ۳ و۴، صص99-114.
14- غباری بناب، باقر و سلیمی، محمد و سلیانی، لیلا و نوری مقدم، ثنا. (۱۳۸۶). «هوش معنوی». اندیشة نوین دینی. سال سوم، شمارة۱۰، صص125-147.
15- فرزانفر، جواد و قائدی، یحیی و نقیب‌زاده، میرعبدالحسین و محمودنیا،  علی‌رضا. (1389). «در جست‌وجوی استقلال انتخاب متن‌های ادبی مناسب برای برنامة فلسفه برای کودکان». مطالعات ادبیات کودک. سال اول، شمارة۲، صص 125-155.
16- قایمی، فرزاد. (1389). «تمثیل­گرایی فلسفی و پیوند آن با ادبیات تمثیلی مولانا در مثنوی». فصل‌نامۀ تخصصی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد. شمارة 27، صص 48-66.
17- قربانی، محبوبه و حقیقی، مهدی و محمّدعلی تجریشی، ایمان و رسته­مقدم، آرش. (1391). «بررسی رابطة هوش معنوی و تعهد سازمانی در یک سازمان دولتی». فرایند مدیریت توسعه. دورة 25، شمارة3، صص 67-92.
18- کریمی، عبدالعظیم. (1376). «تفکر شهودی در کودکان و بازگشت به کودکی». ادبیات و زبان‌ها، پژوهش­نامة زبان و ادبیّات کودک و نوجوان. شمارۀ10، صص 7-26.
19-کریمی، محمدحسن و ذاکری، مختار. (1390). «بررسی مؤلفه‌های ازخودبیگانگی در داستان‌های کودک و نوجوان». مطالعات ادبیات کودک. سال دوم، شمارة 2، صص 125-151.
20- کوثری، یدالله. (1385). «نقش باورهای دینی در بهداشت روانی». فلسفه و کلام. شمارۀ 1، صص 110-143.
21- گودرزی، کورش و سهرابی، فرامرز و فرخی، نورعلی و جمهری، فرهاد. (1389). «اثربخشی تعاملی هوش معنوی و آموزش مهارت­ های زندگی بر سلامت روانی دانشجویان»، مطالعات روانشناسی بالینی. شمارة ۱، صص 15-42.
22- لطف‌آبادی، حسین. (1366). «تئوری اریکسون دربارۀ رشد روانی – اجتماعی»، مجلة دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد. شمارة4، صص 442-486.
23- محمّدنژاد، حبیب و بحیرایی، صدیقه و حیدری، فائزه. (۱۳۸۸). «مفهوم هوش معنوی مبتنی بر آموزه‌های اسلام»، فرهنگ در دانشگاه اسلامی. شمارة۲، صص96-116.
24- نریمانی، محمّد و پوراسماعیلی، اصغر. (۱۳۹۱). «مقایسة ناگویی خلقی و هوش معنوی در افراد معتاد، افراد تحت درمان با متادون و افراد غیرمعتاد». اعتیادپژوهی سوء مصرف مواد. شمارة۲۲، صص7-22.
25- هدایتی، مهرنوش و زریباف، مژگان. (1391). «پرورش هوش معنوی از طریق برنامۀ فلسفه برای کودکان». تفکر و کودک. سال سوم، شمارة 1، صص135-166.