أنسی الحاج، احمد شاملو، الرّسولة بشَعرها الطّویل حتّی الینابیع، آیدا در آینه، نقد فمنیستی، ادبیّات تطبیقی.

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، زبان و ادبیّات فارسی: دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشیار بخش زبان و ادبیّات عربی: دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

بررسی آثار نویسندگان مرد و به­ چالش­ کشیدن بیان و ذهنیّت مردان از زنان، یکی از مهم ­ترین رویکردها در مطالعات فمنیستی به­ شمارمی ­رود. در شعر أنسی الحاج و احمد شاملو، با چهرۀ ویژه­ای از زنان روبه ­رو می­ شویم؛ چهره­ایی که گاه با معیارهای دنیای مدرن همساز است و زن را در جایگاه برابر با مرد نشان می ­دهد و گاه تحت تأثیر ذهنیّت تاریخی دو نویسنده، زن از موضع امروزی خود به جایگاه سنّتی ­اش سقوط می­ کند. در این جستار اشعار «الرّسولة بشَعرها الطّویل حتّی الینابیع» و  «آیدا در آینه»، از دریچۀ نقد فمنیستی و در حوزۀ مطالعات ادبیّات تطبیقی مکتب فرانسه مقایسه شده ­است. مه م­ترین نتایجی که از این پژوهش به ­دست­ آمده ­است عبارتند از:
- دو اثر مورد بحث، دارای کلّیّتی مشابه هستند و بیان شعری در این دو اثر، بیانی مردانه است که در مواردی با معیارهای مربوط به مکتب اصالت زنان مغایرت دارد.
- ترسیم چهرۀ زن در دو اثر، از تأثیر بن­مایه­های اساطیری و مسائل تاریخی و فرهنگی بر ذهنیّت دو شاعر، برکنار نبوده است.
- در بخش­هایی از دو متن، أنسی الحاج و شاملو تحت تأثیر اندیشه های اجتماعی مدرن بوده­ اند. تأثیرپذیری از یافته­ های فمنیستی و نیز مفهوم انسان­گرایی در غرب، نمونه­ هایی از آن است. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Comparative Feminist Study of “Al-Rasoula Be-Shareha Al-Tavil Hata-l Yanabie” (The Messenger with Her Hair Long Until the Sources) by Ounsi el-Hajj and “Aida in the Mirror” by Ahmad Shamlu

نویسندگان [English]

  • Ali Ziyaaldini 1
  • Abbas Arab 2
1 PhD Student of Persian Language and Literature, Ferdowsi University of Mashhad
2 Associate Professor, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

Studying the work of male writers and comparing their discourse and mentality with that of women in their work is one of the most important trends in feminist studies. In the poetry of Ounsi el-Hajj and Ahmad Shamlu, one faces a particular image of women; an image which is sometimes compatible with modern world standards and shows women in the equal status with men. Sometimes, influenced by the historical mentality of two authors, women fall from their modern position to a traditional status. 
Based on feminist criticism and the French school of comparative literature, this study compares “Al-Rasoula Be-Shareha Al-Tavil Hata-l Yanabie” by Ounsi el-Hajj and “Aida in the Mirror” by Shamlu. The most important conclusion achieved are: 
- The two works have a similar entirety, and their poetic expression is masculine which, at times, contradicts the norms of feminism. 
- Portraying the female figure in the two works has been influenced by mythological motifs and historical and cultural issues. 
- In the some parts of the texts, Ounsi el-Hajj and Shamlu have been influenced by modern social thoughts including western feminism and humanism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Onsi al-Haj
  • Ahmad Shamlu
  • an angle with long hair into the springs
  • Aida in the mirror
  • feminist criticism
  • Comparative literature
- کتاب­ها
1- اسوار، موسی. (1381). از سرود باران تا مزامیر گل سرخ (پیشگامان شعر روز عرب). تهران: سخن.
2- اگوت، پاملا و والاس، کلر. (1387). جامعه­ شناسی زنان. ترجمۀ منیژه نجم عراقی. تهران: نی.
3- ال گورین، ویلفرد و دیگران. (1383). راهنمای رویکرد­های نقد ادبی. ترجمۀ زهرا میهن خواه. تهران: اطّلاعات.
4- أنسی الحاج. (1994). الرّسولة بشَعرها الطّویل حتّی الینابیع.  بیروت: دارالجدید.
5- ایگلتون، تری. (1386). ایدۀ فرهنگ. ترجمۀ علی ادیب راد. تهران: حرفۀ نویسنده.
6- برسلز، چارلز. (1389). درآمدی بر نظریّه ­ها و روش­های نقد ادبی. ترجمۀ مصطفی عابدینی ­فرد. تهران: نیلوفر.
7- بنت الشاطی. (1965). الشاعره العربیه المعاصره. قاهره: دارالمعرفه.
8- پاینده، حسین. (1385). نقد ادبی و دموکراسی؛ جستارهایی در نظریه و نقد ادبی جدید. تهران : نیلوفر.
9- حق­شناس، علی­ محمّد. (1389). فرهنگ معاصر هزاره. تهران: نشر فرهنگ معاصر.
10- خاقانی شروانی، افضل الدّین بدیل بن علی. (1382). دیوان خاقانی شروانی. به کوشش ضیاءالدّین سجّادی. تهران :زوار.
11- داد، سیما. (1385). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: مروارید.
12- زرقانی، سیّد مهدی. (1387). چشم ­انداز شعر معاصر ایران. تهران: ثالث.
13- شاملو، احمد. (1389). مجموعه آثار، دفتر یکم: شعرها. تهران: نگاه.
14- شفیعی کدکنی، محمّدرضا. (1368). موسیقی شعر. تهران: آگاه.
15- شوالیه ژان و گربران، آلن. (1388). فرهنگ نمادها: اساطیر، رویاها، رسوم، ایما و اشاره، اشکال و قوالب، چهره­ ها، رنگ­ها و اعداد. ترجمۀ سودابه فضایلی. تهران: جیحون.
16- عبّاس، احسان. (1998). عبدالحمید یحیی الکاتب و ما تبقی من رسائله. الاردن (عمان): دارالشرق.
17- غاده السمان. (1977). عیناک قدری. بیروت: منشورات السّمان.
18- غذامی، عبدالله محمّد. (1387). زن و زبان. ترجمۀ هدی عوده­تبار. تهران: گام نو.
19- مجابی، جواد. (1377). شناخت نامه احمد شاملو. تهران: قطره.
20- المعرّی، ابوالعلاء احمد بن عبدالله بن سلیمان. اللزومیات. بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
21- مکاریک، ایرنا ریما. (1390). دانشنامۀ نظریه ­های ادبی معاصر. ترجمۀ مهران مهاجر و محمّد نبوی. تهران: آگه.
22- میشل، آندره (1372) جنبش اجتماعی زنان، ترجمۀ هما زنجانی­ زاده، مشهد: نشر نیک.
23- نِزار قَبّانی. (1378). بلقیس و عاشقانه ­های دیگر. ترجمۀ موسی بیدج. تهران: ثالث.
 - مقاله­ ها
1- أدیب عزت، ابوالفتوح. (1975)، « الرّسوله بشَعرها الطّویل حتّی الینابیع» مجلّه المعرفه دمشق. عدد 63، صص 154-158.
2- البیاتی، عبدالوهّاب. (1367). «شعر معاصر عرب در گفت و گو با عبدالوهّاب البیاتی» ترجمۀ موسی بیدج. کیهان فرهنگی. ش57، صص6-9.
3- فیض­الله­زاده، عبدالعلی و عدالتی­ نسب، علی. (1389). «بررسی و نقد ساختار و محتوای شعر سپید عربی». پژوهشنامۀ نقد ادب عربی. شمارۀ 1، صص152-135.
4- کاسگرو، لیزا و مک هیو، مورین. (1393). «پژوهش برای زنان ، روش­های فمنیستی ». ترجمۀ ابوالقاسم پوررضا. در مجموعۀ مقالات فمنیسم و دیدگاه ­ها. به کوشش انجمن جامعه ­شناسی ایران و گروه مطالعات زنان. تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان. صص323-288.
5- مشایخ فریدونی، محمّدحسین. (1365). «شعر نو در جهان عرب». نشر دانش. شمارۀ37، 16-26.
 
- منابع انگلیسی
1- Gullen, Claudio. (1971). "The aesthetic of influence", In: Literature as system: essays toward the theory of literary history. Princeton: Princeton university press.
-2De Beauvior, Simon. (1953). The Second sex, translated by H.M Parshely. New York: Alfred A. knopf.
3- Berger, John. (1972). Ways of seeing. London: Penguin Book.
4- Rosaldo, Michelle. (1980). " The use & Abuse of Anthropology: Reflection on feminism & Cross – cultural understanding", sign 5, No3, pp 389-417.
-5Chadorow, Nancy. (1974). "Family structure and feminine personality". In: Michelle Zimbalist Rosaldo and Louise Lamphere eds, introduction Women culture and Society. Stanford: Stanford university press.
6- Levi- Straus, Claude. ( 1969). " The  elementary structures of Kinship. translated by J.H Bell and Von Strumer. quoted in Adrienne Rich. On lies, secrets and silence. New York: w.w.Notron& co, p84, 1979.