زن در آینه ضرب المثل‌های کردی و عربی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات عرب، دانشگاه رازی کرمانشاه

2 استاد بخش زبان و ادبیّات عرب، دانشگاه رازی کرمانشاه

چکیده

ضرب‌المثل‌های کردی، به­ عنوان پل ارتباطی دو فرهنگ ایرانی- اسلامی، نقش ارزشمندی در زنده‌ نگه‌ داشتن ارزش‌های فرهنگی دارد. این زبان، در طول تاریخ و بویژه پس از ورود اسلام به ایران، با زبان عربی در ارتباط بوده و بسیاری از مؤلفه‌های فرهنگی را با فرهنگ و زبان عربی مبادله کرده‌است. با توجه به نقش بی‌همتای زن در فرهنگ ایرانی و عربی، در این نوشتار تلاش می‌شود با رویکردی تاریخی و با روش توصیفی-تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانه‌ای، به بررسی تطبیقی سیمای زن در ضرب‌المثل‌های کردی و عربی پرداخته ­شود و دیدگاه‌های مشترک گویندگان دو زبان کردی و عربی در مورد زن، بیان ‌شود و ریشه‌ها و عوامل پیدایش چنین دیدگاه‌هایی واکاوی‌ شود. براساس یافته‌های پژوهش، زن در ضرب ‌المثل‌های کردی و عربی، دارای دو بعد مثبت و منفی ‌است و صفات نیک و زشتی به او نسبت داده­ شده‌است که هر کدام متأثر از نوع حکومت، شرایط سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و عقاید دینی و مذهبی بوده‌است. بسته به نوع شرایط خاص زمانی، در هر دو فرهنگ و زبان کردی و عربی در مورد خوب بودن یا نبودن زن افراط و تفریط شده‌است و گاهی نیز راه اعتدال در پیش گرفته‌شده‌است ولی تحت هر شرایطی، نقش سازندۀ زن در جامعه، چه زیاد و چه کم، در ضرب‌المثل‌های کردی و عربی انعکاس یافته‌است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Women as Reflected in Kurdish and Arabic Proverbs

نویسندگان [English]

  • Moslem Khezeli 1
  • Ali Salimi 2
1 PhD Student of Arabic Language and Literature, Razi University of Kermanshah
2 Professor, Razi University of Kermanshah
چکیده [English]

As a bridge between the two Iranian and Islamic cultures, Kurdish proverbs play a valuable role in the survival of cultural values. Throughout history and especially after the arrival of Islam to Iran, this language has been associated with the Arabic language, and has exchanged many cultural elements with Arabic culture and language. Given the unique role of women in Iranian and Arabic culture, this study attempts to comparatively investigate the image of women in Kurdish and Arabic proverbs with a historical approach, through a descriptive-analytical method, and based on library resources. It also expresses their common views on women and explores the roots and causes of such views. Based on the findings, the issue of women in Kurdish and Arabic proverbs has both positive and negative dimensions, and, good or bad characteristics are attributed to her each influenced by the type of government, political, social, economic, and cultural conditions, or religious beliefs. Depending on the conditions, there has been a sort of extremism in both Arabic and Kurdish cultures and languages. However, in all circumstances, the constructive role of women in the society has been reflected. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Kurdish proverbs
  • Arabic proverbs
  • Woman
  • Iranian-Islamic culture
  • Historical approach
-کتاب­ها
1- قرآن کریم
2-  نهج البلاغه. (1388) ترجمۀ محمّد دشتی. قم: بقیت­الله.
3- ابن شعبة، ابو محمّد الحسن بن علی. (1404). تحف العقول عن آل الرسول. تحقیق: علی اکبر الغفاری. الطبعة الثانیة. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
4- ابن منظور، جمال ­الدین ابوالفضل محمّدبن مکرم بن علی. (1410). مختصر تاریخ دمشق، ج29. دمشق: دار الفکر.
5- أبوحدید، م.ف. (1970). أبوالفوارس عنترة بن شداد. القاهرة.
6- احمد بن حنبل. (بی­تا) المسند، ج6. بیروت: دار صادر.
7- الأصبهانی، أبوالفرج. (بی­تا). الأغانی، ج23. مصر: دار الکتب المصریة
8- الالوسی، محمود شکری. (بی­تا). بلوغ الأرب فی معرفة أحوال العرب. بیروت: دارالشرق العربی.
9- بهروزی، محمّدجواد. (1385). سرگذشت دوازده تن از زنان مؤثر در تاریخ ایران. چاپ دوم. تهران: واژه­آرا.
10- بیانی، شیرین. (1388). زن در ایران عصر مغول. تهران: دانشگاه تهران.
11- بیهقی، ابوالحسن. (1317). تاریخ بیهق. تصحیح: احمد بهمنیار. تهران: بنیاد دانش.
12- الجاحظ، عمرو بن بحر أبو عثمان. (بی­تا). الرسائل الکلامیة. قاهره: مکتبة الهلال.
13- جرجی زیدان. (بی­تا) تاریخ آداب اللغة العربیة، ج2. مصر: دار الهلال.
14-____________________. (1423). المحاسن والأضداد. بیروت: دار ومکتبة الهلال.
15- جمال­پور، کامبیز. (1389). پیامی پیشینیان، ضرب­ المثل‌های کُردی کرمانشاهی. چاپ دوم. تهران: مؤسسه فرهنگی- هنری کوثر.
16- جوادی آملی، عبدالله. (1388). تسنیم. قم: اسراء.
17- الحاکم النیسابوری، ابوعبدالله محمّد بن عبدالله. (1411). مستدرک الوسائل. تحقیق: عبدالقادر عطا. الطبعة الأولی. بیروت: دار الکتب العلمیة.
18- الحر العاملی، محمّد بن الحسن. (بی­تا). وسائل الشیعه، ج20. تهران: المکتبة /الاسلامیة.
19- الحنفی البغدادی، جلال. (1432). الأمثال البغدادیة. تقدیم: محمّدرضا الشبیبی. بیروت: الدار العربیة للموسوعات.
20- ذوالفقاری، حسن. (1388). فرهنگ بزرگ ضرب ­المثل‌های فارسی، ج2. تهران: معین.
21- راوندی، مرتضی. (1384). تاریخ اجتماعی ایران، تاریخ کهن­ترین ملل باستانی از آغاز تا اسلام، ج2. تهران: نگاه.
22- رحیمی عثمانوندی، رستم. (1379). بومیان درۀ مهرگان: تحقیقی پیرامون قوم «لک» بومیان دره مهرگان کده (سیمره) از عصر حجر تاکنون. کرمانشاه: ماهی­دشت.
23- رشید رضا، محمّد. (بی­تا). تفسیر المنار. بیروت: دار المعرفة.
24- رضایی کلهر، اکبر و کریمی، نورالله. (1385). یک­هزار ضرب المثل کردی، ج1. کرمانشاه: انتشارات کرمانشاه.
25-روحانی، بابامردوخ. (1364). تاریخ مشاهیر کرد، ج2. تهران: سروش.
26- السبتی، محمّد صالح. (2009). ألف مثل من عیون الأمثال. الکویت: دار السلاسل.
27- ستاری، جلال. (1373). سیمای زن در فرهنگ ایران. تهران: مرکز.
28- سکلتون و همکاران. (1376). تفاوت‌های فردی. ترجمۀ یوسف کریمی و همکاران. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
29- سوید، أ. (1990). نساء شهیرات من تاریخنا. بیروت.
30- الطبرسی، ابو علی الفضل بن الحسن. (1414). مکارم الاخلاق. تحقیق: علاء آل جعف. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
31- الطبری، محمّد بن جریر. (2005). تاریخ الأمم و الملوک. بیروت: دا­رالکتب العلمیة.
32-قلی­ زاده، خسرو. (1388). فرهنگ اساطیر ایرانی، بر پایه متون پهلوی. چاپ دوم. تهران: شرکت مطالعات و نشر کتاب پارسه.
33-کراجکی، محمّد بن علی. (1410). کنزالفوائد، ج2. قم: دارالذخائر.
34-کوهن، آبراهام. (1350). گنجینه‌ای از تلمود. ترجمۀ امیر فریدون گرگانی. به اهتمام امیر حسین حیدری­پور. تهران: چاپخانه زیبا.
35-گری، بنوات. (بی‌تا). زنان از دید مردان. ترجمۀ محمّدجعفر پوینده. تهران: جامی.
36-گیرشمن، رومن. (1384). ایران از آغاز تا اسلام. ترجمۀ محمّد معین. چاپ شانزدهم. تهران: علمی و فرهنگی.
37-مستوفی، حمدالله. (1387). تاریخ گزیده. به اهتمام عبدالحسین نوایی. چاپ پنجم. تهران: امیرکبیر.
38- مشکور، محمّدجواد. (1378). نامۀ باستان، مجموعه مقالات. به اهتمام سعید میرمحمّدصادق و نادره جلالی. تهران: پژوهشگاه و علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
39- المقریزی أحمد بن علی بن عبدالقادر، أبوالعباس، تقی­الدین. (1420). إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال والأموال والحفدة والمتاع، ج15. المحقق: محمّد عبدالحمید النمیسی. بیروت: دار الکتب العلمیة.
40- المیدانی، أبوالفضل أحمد بن محمّد بن ابراهیم. (بی­تا). مجمع الامثال، ج2. المحقق: محمّد محیى­الدین عبدالحمید. بیروت: دارالمعرفه.
41- مینورسکی، ولادیمیر فئودوروویچ. (1378). کرد: تاریخ، زبان و فرهنگ. ترجمۀ محمّدرئوف یوسفی­نژاد. تهران: سهیل.
42-النعیمی، مریم عبدالله. (2007). دعوة للتمیز. الریاض: العبیکان.
43-النیسابوری، نظام­الدین الحسن بن محمّدبن­حسین. (1416). غرائب القرآن و رغائب الفرقان. المحقق: الشیخ زکریا عمیرات. بیروت: دارالکتب العلمیه.
- مقاله ­ها
1- رش احمدی، رسول، المیرا شاهرودی. (1386). «ضرب المثل‌های تعلیمی و تربیتی کُردی». مجلۀ فرهنگ مردم ایران. شمارۀ10، صص215-228.
2- سویلم الشرفات، صالح. (2011). «صورة المرأة فی الأمثال الشعبیة الأردنیة». الأکادیمیة للدراسات الاجتماعیة و الانسانیة. العدد7، صص34-41.
4- شریم، رغدة. (2007). «المرأة فی الأمثال والأقوال، رؤیة معاصرة». مجلة العلوم التربویة. جامعة القاهرة: العدد الأول. 
5- الکندری، لطیفة حسین، محمّد ملک، بدر. (2009). «معوقات تربیة المرأة فی الفکر التربوی الإسلامی و تداعیاتها المعاصرة». مجلة البحث فی التربیة و علم النفس. جامعة المنیا. المجلد22، العدد2.
6- محمّدپور، احمد و کریمی، جلیل و معروف­پور، نشمیل. (1391). «مطالعۀ تفسیری بازنمایی زن در ضرب المثل‌های کُردی (مورد مطالعه: گویش سورانی-مکریانی)». زن در فرهنگ و هنر. دورۀ4، شمارۀ3، صص65-83..
7- محمّد نجم و  منور عدنان وعبدالعزیز علی، عزیزة. (1427). «صورة المرأة فی الأمثال الشعبیة الفلسطینیة». دراسة مقدمة للمؤتمر العلمی. التاریخ الشفوی الواقع و الطموح. الجامعه الإسلامیه.
8-نفیسی، سعید. (1310). «ده پند انوشروان» مجلۀ ارمغان. سال دوازدهم، شماره 9، 623-626