بینامتنی دینی(قرآن، انجیل، و تورات) با رویکرد مفهوم مقاومت در اشعار محمود درویش و قیصر امین پور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عرب، دانشگاه الزهرا

2 دانشیار بخش زبان و ادبیّات عرب، دانشگاه الزهرا

چکیده

بینامتنی نظریه‌ای است که با آن می‌توان میان متن قدیم و جدید ارتباط برقرار کرد و بر غنای اثر ادبی افزود .به این دلیل، این پژوهش در نظر دارد با روش توصیفی و تحلیلی، اثر بینامتنی دینی را با رویکرد مفهومی مقاومت و با تأکید بر نظریۀ «کریستوا»، در اشعار مقاومت محمود درویش، شاعر فلسطینی، و قیصر‌امین‌پور، شاعر ایرانی، را مورد بازبینی قرار دهد. بینامتنی حوزه‌های بسیاری دارد امّا از آنجا که شاعران مذکور دریافته‌اند قرآن، کتاب‌های آسمانی و شخصیت‌های دینی، منبع مهمی برای آزادی انسان‌ها هستند، با استفاده از بینامتنی دینی مردم را به جهاد علیه دشمن دعوت کرده‌اند، هرچند درویش از منابع یهودی ومسیحی به ­صورت نفی متوازی و کلّی بیشتر استفاده کرده‌است و امین‌پور از نفی متوازی و جزیی بهره برده‌است .بینامتنی در اشعار درویش نسبت به امین‌پور، وضوح بیشتری دارد.کاربرد بینامتنی دینی در سه حوزۀ اسلام، مسیحیت و یهود، بیانگر تعامل دو شاعر با این ادیان است واختلاط دینی که درویش و امین‌پور در اشعار خود به کاربرده‌اند، امری است که دولت‌ها می‌توانند در سایۀ آن اختلافات مذهبی خود را کنارگذارند و به نوعی همزیستی مسالمت‌آمیز دست یابند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Religious Intertextuality in Quran, the Bible, and the Torah Regarding the Concept of Resistance in the Poetry of Mahmoud Darvish and Qisar Aminpour

نویسندگان [English]

  • Fateme Bakhtiyari 1
  • Batool Meshkinfam 2
1 PhD Student of Arabic Language and Literature, Al-Zahra University
2 Associate Professor, Al-Zahra University
چکیده [English]

Intertextuality is a theory that connects old and new texts, and adds to the richness of literary works. Therefore, through a descriptive-analytical method, and with emphasis on Julia Christova’s theory, this study aims to conceptually review the effect of religious intertextuality in resistance poetry of Mahmoud Darvish, the Palestinian poet, and Qisar Aminpour, the Iranian poet. Intertextuality involves many areas; however, since these poets have conceived that Quran and other divine books and religious men are the main sources for man’s freedom, with the help of religious intertextuality, they have invited people to fight against enemy. Darvish has benefited from Jewish and Christian sources mostly through parallel and general negation, and Aminpour has used the parallel and minute negation. Intertextuality in Darvish poems has more specificity than in those of Aminpour. Using religious intertextuality in three areas of Islam, Christianity, and Jewism represents the two poet’s interaction with other religions, and this is something that the world needs. The religious integration mentioned by Darvish and Aminpour is an issue in the light of which governments could leave religious conflicts and reach a kind of peaceful coexistence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religious intertextuality
  • Darvish
  • Aminpour
-کتاب­ها
1- قرآن کریم
2- انجیل
3- امین‌پور، قیصر. (1360). تنفس صبح. چاپ سوم. تهران: سروش.
4 – امین‌پور، قیصر. (1363).  تنفس صبح. چاپ سوم.  تهران: سروش.
5- امین‌پور، قیصر.(1384).آینه­ های ناگهان (گزیده شعرهای 64-71). چاپ ششم. تهران: نشر افق.
۶- آفی، نوئل مک.( 1384).  ژولیا کریستوا. ترجمۀ مهرداد پارسا. تهران: نشر مرکز.
۷- البقاعی، محمد خیر.(۱۹۹۸) . دراسات فی النص و التناصیة. حلب: مرکز الانماع الحضاری.
8- بهداروند، ارمغان.(1388). این روزها که می‌گذرد (زیباشناسی و سیر تحول شعر قیصر امین پور). تهران: نقش جهان.
۹- جبر شعث، احمد. (2006م). الاسطورة فی الشعر الفلسطینی المعاصر. الطبعه الاولی. فلسطین: مکتبه القادسیه.
۱۰- درویش، محمود. (1994م). دیوان محمود درویش. الطبعه الاولی. بیروت: دار العوده.
۱۱- درویش، محمود. (2003م). لاتعتذر عما فعلت. بیروت: ریاض الریس للکتب و النشر. 
12- درویش، محمود. (2000). جداریه. الطبعه الاولی . بیروت: منشورات ریاض الریس.
13- الزغبی، احمد.(2000م). التناص نظریا وتطبیقیا. موسسه عمون للنشر والتوزیع.
14- سعدی، شاور. (2003م). تطور الاتجاه الوطنی فی الشعر الفلسطینی المعاصر. بیروت: الموسسة العربیة للدراسات و النشر.
15- السعدنی، مصطفی. (1991). التناص الشعری، قراءۃ  اخری لقضیة السرقات. مصر: منشأۃ المعارف المصریة.
۱۶- شبانه، ناصر. (2002م). المفارقة فی الشعر العربی الحدیث (أمل دنقل، سعدی یوسف، محمود درویش نموذجاً). الطبعه الاولی. بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات و النشر.
۱۷- شراد، شلتاغ عبود.(1987م). اثر القرآن فی الشعر العربی الحدیث.الطبعه الاولی. دمشق: دارالمعرفه.
18- عزام، محمد . (2001م). النــَّصُّ الغـائب تجلّیات التّناصّ فی الشعر العربی. دمشق: منشورات اتحاد الکتاب العرب.
19- علوان، محمد و آخرون. (2004م). مقاربات النقدیة فی الشعر شهید الدکتور ابراهیم المقادمه. مکتبة الافاق. منتدی أمجاد الثقافی.
۲۰- علی، ناصر. (2001م). بنیه القصیدة فی شعر محمود درویش. الطبعه الاولی.  بیروت: المؤسسه العربیه للدراسات و النشر.
۲۱- القاسم، سمیح و آخرون. ( 1999م). محمود درویش مختلف الحقیقی. اردن: دار الشوق
22-کرستیفا/ جولیا: علم النص. ترجمه فرید الزاهی، دار توبیقال، الدار البیضاء.
۲۳-گراهام ، آلن. (1380). بینامتنیت. ترجمه پیام یزدانجو. تهران: نشر مرکز.
24- محقق، جواد.( 1387ه). شکفتن در آتش. تهران: هنر رساله اردیبهشت.
- مقاله ­ها
۱- الزیود، عبدالباسط.(۱۴۲۷). «المتوقع و لا المتوقع فی شعر محمود درویش) دراسة فی جمالیة المتلقی)». مجله جامعه ام­القری لعلوم الشریعة اللغه العربی وآدابها. المجلد 18، العدد27،ص۴۳۸.
۲- سلیمی، علی و کیانی، رضا. (۱۳۹۱). «التناص القرآنی فی شعر محمود درویش و أمل دنقل». مجله دراسات فی اللغه العربیه وآدابها، صص۱۰۵-۱۳۲.
3-کیانی رضا، امیری جهانگیر، نعمتی فاروق. (۱۳۹۲). «جلوه های بینامتنی قرآنِ کریم در شعر قیصر امین­ پور». فصلنامه پژوهش‌های ادبی- قرآنی. شمارۀ۲، صص 143-۱۶۶.
- پایان­ نامه ­ها
۱- سحر سامى، محمد السعید نصر. (۱۹۹۶). «التناص الدینی فی شعر محمود درویش». رسالة الماجیستر. مصطفی یس السعدنی . جامعه الزقازیق
2- عبد الکریم ابو شرار ابتسام موسی. (۲۰۰۷). «التناص الدینی و التاریخی فی الشعر محمود درویش». رساله الماجیستر. نادر قاسم. جامعه الخلیل عمادۃ الدراسات العلیا.