بررسی تطبیقی رثای امام حسین (ع) در شعر شریف رضی و محتشم کاشانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار بخش زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه قم

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات عربی، دانشگاه خوارزمی

چکیده

بررسی تطبیقی مراثی و اشعار عاشورایی شاعران عرب­زبان و فارسی ­زبان، در میان پژوهشگران و ادیبان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. در این زمینه، عمده‌ ترین‌ ویژگی‌ محتوایی‌ مراثی عاشورایی، بیان ‌مظلومیت‌ امام حسینع، سختی­ها و مصیبت‌های‌ کربلا و گریه‌­محوربودن‌ آن‌ است‌. شریف رضی، شاعر عرب­زبان قرن چهارم هجری (359ـ406) و محتشم کاشانی، شاعر فارسی­ زبان قرن دهم هجری (905ـ996)، هر دو از شاعران شیعی و دارای اشتراکاتی قابل­ ِتوجه در زمینۀ مراثی حسینی و اشعار عاشورایی هستند. مقالة حاضر سعی بر آن دارد تا به روش کتابخانه‌ای و شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی، به بررسی مراثی این دو شاعر در مورد امام حسینع و تطبیق وجوه همانندی و ناهمانندی در مضامین مشترک رثای آنها بپردازد. روش تحقیق در این مقاله، براساس بررسی تشابه و تفاوت درون‌مایه‌های مشترک مرثیه‌های عاشورایی دو شاعر است. در نهایت، نتایج به­ دست­آمده در زمینة شباهت‌ها و تفاوت‌های مضامین شعری دو شاعر، به­ صورت جدول ارائه شده­ است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Lamentation for Imam Hussein in the Elegies of Sharif Razi and Mohtasham Kashani

نویسندگان [English]

  • Mahmood Reza Tavakoli Mohammadi 1
  • Mohsen Ghorbani 2
1 Assistant Professor, University of Qom
2 PhD Student of Arabic Language and Literature, Kharazmi University
چکیده [English]

To study the implications of various elegies for Imam Hussein in the poetry of Arabs and non-Arabs is of great importance to many researchers of comparative literature. In this context, the main feature of the elegies is addressing the sufferings of Imam Hussein, and crying upon his pains. Sharif Razi, a poets of Arabic literature in the fourth century AH, and Mohtasham Kashani, a poets of Persian literature in the tenth century, are among Shiite poets who share characteristics regarding elegies on Imam Hussein. This study tries to compare and contrast the elegies of these poets through a descriptive-analytical method.the results are represented in charts. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Hussein
  • Elegies
  • Ashura
  • Sharif Razi
  • Mohtasham Kashani

مراجع

-کتاب­ها
1- قرآن کریم
2- امامی، نصرالله. (1369). مرثیه ­سرایی در ادبیات فارسی ایران. تهران: دفتر مرکزی جهاد دانشگاهی.
3- انصاری، نرگس. (1389). عاشورا در آیینۀ شعر معاصر. تهران: مجتمع فرهنگی عاشورا.
4- حجازی، سیّد علی­رضا. (1425ه‍.ق). حسین بن علی(ع) در آینۀ شعر فارسی. تصحیح: علی­رضا حجازی. قم: فارس حجاز.
5- خزعلی، انسیه. (1383). امام حسین در شعر معاصر عربی. تهران: چشم و چراغ.
6- دهخدا، علی­اکبر. (1366). لغت­ نامۀ دهخدا. سید جعفر شهیدی، زیرنظر: محمد معین. تهران: دانشگاه تهران، سازمان لغت‌نامه دهخدا.
7- شاعری، محمّدحسین. (1385). مرثیۀ عشق، مقدمه‌ای بر مرثیه ­سرایی و نوحه ­های جدید در عزای شهیدان کربلا و اهل بیت. قم: میراث ماندگار.
8- الشریف الرضی، محمّدبن الحسین. (1419ه‍. ق). دیوان الشریف الرضی. شرحه الدکتور محمود مصطفی حلاوی. بیروت: شرکة دارالارقم بن ابی الارقم.
9- طه ندا. (1380). ادبیات تطبیقی. ترجمه: زهرا خسروی. تهران: نشر فرزان روز.
10- قزلباش، علی کمیل. (2006م). ارزش مطالعۀ تطبیقی در ادبیات. اسلام آباد: سروش.
11- قمی، عباس. (1385). در کربلا چه گذشت؟. مترجم: محمّدباقر کمره‌ای. چاپ 22. قم: انتشارات مسجد مقدس جمکران.
12- محتشم کاشانی،کمال الدین. (1370). دیوان مولانا محتشم کاشانی. به کوشش مهرعلی گرگانی. چاپ سوم (اول سنایی). بی­جا: کتابخانۀ سنایی.
13- مؤتمن، زین­العابدین.(1332). شعر و ادب فارسی. تهران.
14- معین، محمد.(1375). فرهنگ فارسی. (متوسط، جلد ششم). چاپ نهم. تهران: چاپخانه سپهر.
 - مقاله­ ها
1- آل بویه لنگرودی، عبدالعلی. (1392). «بررسی مفهومی قصیدة سید مهدی بحرالعلوم و مقایسۀ آن با ترکیب ­بند محتشم کاشانی». کاوش­نامۀ ادبیات تطبیقی. سال سوم، شمارۀ 10، صص 1ـ 23.
2- محمّدرضایی، علی­رضا و کیا، مریم.(1389). «جستاری بر مرثیه­ های شریف رضی و محتشم کاشانی». ادبیات تطبیقی. سال دوم، شمارۀ 3، صص354ـ 329.
نشریه ادبیات تطبیقی
دوره 8، شماره 15
اسفند 1395
صفحه 43-65

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار