بررسی تطبیقی استعاره های مفهومی مشترک رباعیّات خیّام و طلاسم ابوماضی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

مسئلۀ اصلی این مقاله، بررسی تطبیقی استعاره­ هایی است که تأثیر و تأثّرها و اشتراکات فکری رباعیّات خیّام و طلاسم ابوماضی را نشان می­دهند. مبانی نظری مقاله، نظریۀ استعاره­ های مفهومی است که استعاره را از شگردی بلاغی، به ابزاری برای اندیشیدن ارتقا داده ­است. در آغاز، مبانی نظریۀ یادشده را بر اساس کلیدواژه ­های زبان­شناسان شناختی بازخوانی­کرده ­ایم و گزارشی از استعاره­های مشترک رباعیّات خیّام و طلاسم ابوماضی ارائه داده­ایم. آنگاه استعاره ­ها را براساس مضمون به چهار گروهِ پدیده، به مثابه اسیر است، حیوان به مثابه ­ انسان، است، جهان به مثابه بناست و جهان به مثابه دایره­ است، تقسیم­ کرده­ ایم. سپس، استعار ه­های با ویژگی ­های منفی و استعاره­های دو پهلو را بررسی کرده و به تحلیل شناختی هر گروه پرداختهد ­ایم و ارزش زیباشناسی و شگردهای هنری استعاره­ ها را در ذیل آن آورده­ ایم ومشخص کرده ­ایم که شگردهای مهم خیّام و ابوماضی، به ­عنوان مبتکر بوطیقای رباعیّات چندپهلو و قصاید فلسفی، در ساختن استعاره ­ها چیست. مقاله با این نتیجه­ به پایان می­ رسد که نگرش ­های ابوماضی در طلاسم، نشان­ دهندۀ نوعی بینامتنیّت و بازتاب گفتمان  فلسفی خیام است. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

comparaitive contemplation of similarity conceptual metaphor in Khayam’s rubaiyat and Aboomazi’s talasem

نویسنده [English]

  • seyyedmohammad ostovarnamaghi
PhD Student of Persian Language and Literature, Ferdowsi University
چکیده [English]

Abstract Principal question of This paper is comparative pondering metaphors that illustrate the relation and similarity of thoughts rubaiyat and talasem. Theoretically, the study is based on conceptual metaphor theory that raises metaphors from a rhetorical technique to an instrument for thought and cognizance. At first the paper re-conceptualizes the foregoing theory based on key terms of cognitive linguists. then have presented the metaphors that are the same for rubaiyat and talasem. It also conceptually divides the metaphors into four groups:1)created similar of obliged captive; 2)animal similar of human; 3) world similar of building; 4) world similar of circle. Then it investigates negative metaphors and ambiguous metaphors and analyzes them cognitively. Similarly, it presents the artistic techniques related to metaphors and specifies what the poets’ techniques are in producing these metaphors. The paper ends with this conclusion that outlooks Aboomazi in talasem indicatives intertextuylity and reflexe of Khayam’s philosophical discourses

کلیدواژه‌ها [English]

  • Comparative literature
  • Cognitive analysis
  • Highlighting
  • Hiding
  • Rubaiyat
  • Talasem

مراجع

-کتاب­ها
1- ابوماضی، ایلیا. (بی­ تا). دیوان ایلیا ابوماضی شاعر المهجر الاکبر. بیروت: دارالعوده.
2- جمیل السراج، نادره. (بی­تا). الشعراء الرابطه القلمیه. القاهره: دارالمعارف.
3- خیام، عمر. (1374). بررسی انتقادی رباعیات حکیم عمر خیام. آرتورکریستین سن. تهران: توس.
4- کاسیرر، ارنست. (1378). فلسفۀ صورت­های سمبلیک. جلد2. ترجمۀ یدالله موقن. تهران: هرمس.
5- گیدنز، آنتونی.(1383). چکیدۀ آثار آنتونی کیدنز. ترجمۀ حسن چاووشیان. تهران: ققنوس.
- مقاله­ ها
1- بزرگ­ بیگدلی، سعید. (1386). «نمادهای جاودانگی:تحلیل و بررسی نماد دایره در متون دینی و اساطیری». پژوهش­های ادب عرفانی، ش1. صص97-79.
2- جهاندیده، سینا. (1391). «زمان، هویّت و روایت». ادب پژوهی، شمارۀ 19، صص 150-121.
3- زرقانی، سید مهدی. (1392).«تحلیل شناختی استعاره­ های مفهومی عشق در غزلیات­ سنایی». جستارهای ادبی.سال 46 . صص23-1.
4- ساسانی، فرهاد. (1385). «زمان در فضای مجازی». پژوهشنامۀ فرهنگستان هنر، شمارۀ1، صص 74-65.
5- شجاری، مرتضی. (1388). «زمان در عرفان اسلامی»، فصلنامۀ ادبیّات عرفانی و اسطوره شناختی. سال5. شمارۀ 14، ص 99-67.
6- میر قادری، سید فضل الله. ( 1378). جلوه­ های تامّل در آثار ایلیا ابوماضی» مجلۀ دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران، دورۀ 150، صص367-329.
7- دهقانیان، جواد. (1381). «انسان و اجتماع از دیدگاه مهدی اخوان ثالث و ایلیا ابوماضی» . دکتر میرقادری. پایان­ نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه شیراز.
- منابع انگلیسی
131_Lakoff, George. and Johnson, mark. (1980). Metaphors We Live By, Chicago: University of Chicago Press.
142_Lakoff, George. and Jonson, Mark. (1999). Philosophy in the flesh: the embodied mind and its challenges to western thought. New York. Basic books. 
153_Lakoff, George. ( 1987).Women, Fire and Dangerous Things: What Categories Reveal about the mind, Chicago, Chicago University Press
نشریه ادبیات تطبیقی
دوره 8، شماره 15
اسفند 1395
صفحه 1-21

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار