واکاوی تطبیقی درخت، نور و آب در اشعار سهراب سپهری و اکتاویو پاز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران،

چکیده

بررسی و تطبیق اشعار شاعران بزرگ در نزدیک‌تر ساختن ملل گوناگون و شناخت جهان‌بینی مشترک آن‌ها به ما یاری می‌رساند و در سایۀ این پژوهش‌ها امکان تفهیم بهتر شعرها و انتقاد مؤثر آن‌ها میسر می‌شود. سهراب سپهری و اکتاویو پاز از آن دسته شاعرانی‌اند که عمیقاً به خاطر علاقه زیادشان به فرهنگ هند و اساطیر جهان نگرش شاعرانۀ مشابهی را به ویژه در رابطه با عناصر بنیادین هستی، درخت، آب و نور دارند و از آنجایی‌که در بافت اساطیری، این عناصر باهم پیوندی ناگسستنی دارند با کارکردی یکسان در شعرهایشان متجلّی شده‌اند. در این پژوهش به شیوۀ توصیفی- تحلیلی کارکرد این عناصر در اشعار آنان بررسی و تبیین شده است. هر دو این شاعر در اشعار خود با بهره‌مندی از ساحت اساطیری، پیوند انسان با درخت، درخت با آب و نور و پیوند آب و نور و در نهایت پیوند ژرف انسان، درخت، آب و نور را با بیانی شاعرانه و مشابه هم منعکس ساخته‌اند که با درک این مسئله، نه تنها تحلیل بسیاری از ترکیبات غریب و نامأنوس شعری این دو شاعر آسان می‌شود بلکه زیبایی‌های شاعرانۀ آن‌ها نیز رخ می‌نماید و در سایۀ این تحلیل، پیوند سپهری و پاز از منظر نگرش شاعرانه و اساطیری پدیدار می‌شود. با واکاوی پیوندهای ژرف بین عناصر یاد شده، نتیجه حاصل این است که این عناصر در اشعار این دو شاعر به یک وحدت هستی‌شناسانه ختم می‌شود و این عناصر و شاعر به عنوان یک «حقیقت واحد» نمود پیدا می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Comparative study of the tree, water and light in poem of Sohrab Sepehri and Octavio Paz

نویسندگان [English]

  • Mohammad Pashaie 1
  • Hassan Noori 2
1 Associate Professor in Department of Persian Language and Literature, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran
2 PH.D Student of Persian Language and Literature , Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

Comparative studies of the poems of great poets assists in the affinity among different nations and the recognition of their outlooks and sometimes under the aegis of these studies, the possibility of better understanding of their poems and their effective criticisms is ensured. Sohrab Sepehri and Octavio Paz are among those poets who, due to their excessive interest in the culture of India and world mythology, have a similar poetical approach specially towards the basic elements of the entity, tree, water and light and since in mythological context these elements have a coherent relationship, they have been appeared with a same function in the poems of Sepehri and Paz. In this study, the functions of these natural elements in their poems have been studied and expressed in a descriptive-analytical method. Both of these poets, using mythological construct, have reflected the union between the human and tree, the union among tree, water and light, and the union between water and light, and finally the deep relationship among human, tree, water and light have reflected in a similar poetical utterance which understanding this not only helps in the analysis of many of the odd and weird poetical compounds of these two poets, but also in the demonstration of their poetical pulchritude and under the aegis of this study the link between Sepehri and Paz from a poetical and mythological approach is revealed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sohrab Sepehri
  • Octavio Paz
  • Tree
  • Light
  • Water
  • کتابنامه

    الف.منابع فارسی

    • قران کریم
    • اردلانی، شمس‌الحاجیه. (1395). «کارکرد اسطوره‌ها در اشعار سهراب سپهری». فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناسی. بهار، (42)، 11-42.
    • الیاده، میرچا. (1392)؛ شمنیسم: فنون کهن خلسه. ترجمۀ محمّدکاظم مهاجری. تهران: نشر ادیان.
    • الیاده، میرچا. (1392)؛ متون مقدّس بنیادین از سراسر جهان. برگردان مانی صالحی علامه، دورۀ 4 جلدی. چ 3، تهران: فراروان.
    • الیاده، میرچا. (1367). افسانه و واقعیت. ترجمۀ نصرالله زنگویی. تهران: پاپیروس.
    • الیاده، میرچا. (1372). رساله در تاریخ ادیان. ترجمۀ جلال ستاری. تهران: سروش.
    • باستید، روژه. (1391)؛ دانش اساطیر. ترجمۀ جلال ستاری. تهران: توس.
    • بندهش. (1369). گزارش مهرداد بهار. تهران: توس.
    • بورخس، خورخه لوییس. (1388). این هنر شعر. ترجمۀ میمنت میرصادقی و هما متین رزم، چ دوم. تهران: نیلوفر.
    • بهگودگیتا (گیتا)، سرود خدایان (1374)؛ ترجمۀ محمّدعلی موحّد. تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
    • پاز، اکتاویو. (1383). به من گوش سپار چنان‌که به باران. ترجمۀ سعید سعیدپور.تهران: مروارید.
    • پاز، اکتاویو (1377). سمندر. ترجمۀ فولاد نظیری. تهران: سازمان چاپ احمدی.
    • پاز، اکتاویو. (1371)؛ سنگ آفتاب. ترجمۀ احمد میرعلایی. تهران: فروغی.
    • پورخالقی چترودی، مهدخت. (1387). درخت شاهنامه. چ دوم، مشهد: شرکت به نشر.
    • توب، کارل. (1375). اسطوره‌های آزتکی و مایا. ترجمۀ عباس مخبر. تهران: مرکز.
    • داتی، ویلیام (1396)؛ اساطیر جهان. ترجمۀ ابوالقاسم اسماعیل‌پور. چ دوم، تهران: چشمه.
    • دوبوکور، مونیک. (1373). رمزهای زنده‌جان. ترجمۀ جلال ستّاری. تهران: مرکز.
    • زمرّدی، حمیرا. (1387). نمادها و رمزهای گیاهی در شعر فارسی. تهران: زوّار.
    • زمرّدی، حمیرا. (1385)؛ نقد تطبیقی ادیان و اساطیر در شاهنامۀ فردوسی، خمسۀ نظامی و منطق‌الطیر. چ دوم. تهران: زوّار.
    • سپهری، سهراب (1389). اتاق آبی. تهران: مرز فکر.
    • سپهری، سهراب (1388). هشت کتاب. تهران: طهوری.
    • شمیسا، سیروس. (1382). نگاهی به سپهری. تهران: صدای معاصر.
    • صفا، ذبیح الله. (1369). حماسه‌سرایی در ایران. چ پنجم. تهران: امیر کبیر.
    • ضرابی‌ها، محمّد ابراهیم (1384). نگاه ناب( 2 مجلد). تهران: بینادل.
    • طاهری، علیرضا (1390). «درخت مقدّس، درخت سخنگو و روند شکل‌گیری نقش واق»، فصلنامۀ علمی-پژوهشی باغ نظر، مرکز پژوهشی هنر معماری و شهرسازی نظر. زمستان، سال هشتم، (19)، 54-43.
    • کتاب مقدّس، عهد عتیق و عهد جدید (1895). به همت انجمن کتاب مقدّس ایران.
    • کوک، راجر. (1387). درخت زندگی. ترجمۀ سوسن سلیم‌زاده و هلینا مریم‌قائمی. تهران: جیحون.
    • گزیدۀ سرودهای ریگ‌ودا. (1372). به اهتمام محمّدرضا جلالی نائینی. تهران: نقره.
    • محمودی، مریم؛ خادمی، احمد. (1398). «سنگ آفتاب اکتاویو پاز و تاثیر آن بر ذهن و زبان شاملو». پژوهش ادبیات معاصر جهان. 24، (2)،صص  565-582.
    • مختاریان، بهار.(1389)؛ درآمدی بر ساختار اسطوره‌ای شاهنامه. چ اول، تهران: آگه.
    • معصومی، غلامرضا. (1387). مقدمه‌ای بر اساطیر و آیین‌های باستانی جهان. چ دوم. تهران: شرکت انتشارات سورۀ مهر.
    • هارت، جرج. (1374). اسطوره‌های مصری. ترجمۀ عباس مخبر. تهران: مرکز.
    • یوست، فرانسوا(1386). «چشم­انداز تاریخی ادبیات تطبیقی». ترجمۀ علیرضا انوشیروانی. مطالعات ادبیات تطبیقی، ش 3، صص 60-33
    • یونگ، کارل گوستاو. (1387). انسان و سمبولهایش. ترجمۀ حسن اکبریان طبری. تهران: دایره.

    ب.منابع لاتین

    -Valdivia, Benjamin (2022). India as a reference in Octavio Paz, Rapkatha Journal on interdisciplinary studies in humanities, September, Vol 14, No: 3, 1-8.

    -Wilson, Jason (1979). Octavio Paz, a study of his poetics, Cambridge University: London.