بررسی بینامتنی اشعار اخوان ثالث و واصف باختری بر اساس نظریۀ ژولیا کریستوا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشکدۀ ادبیات دانشگاه یزد، شهر یزد، ایران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات دانشگاه یزد، شهر یزد، ایران

3 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات دانشگاه یزد، شهر یزد، ایران.

چکیده

اخوان ثالث در ایران و افغانستان شاعری شناخته‌شده است. بیش‌ترین شعر را در فرم نیمایی سروده و در بین شاعران نیمایی، ویژگی زبانی و سبکی مخصوص بخود را دارد که این ویژگی، او را از شاعران دیگر نیمایی متمایز کرده است. واصف باختری در افغانستان و نسبتا در ایران شاعر شناخته‌شده است و در بین شاعران معاصر در ایران و افغانستان بیش‌ترین ارتباط زبانی، ادبی و سبکی را با اخوان دارد.
ارتباط شعر واصف باختری با شعر اخوان ثالث در این سال‌ها موضوع بحث محافل ادبی، شاعران و فرهنگیان ایران و افغانستان بوده و دو گونه ابراز نظر کلی در باره صورت گرفته این‌که شماری گفته باختری از اخوان تاثیرپذیر است و شماری دفاع کرده که تاثیرپذیر نیست. در علم و پژوهش اصولا طرح تاثیرپذی و عدم تاثیرپذیری آن‌هم با ابراز نظر کلی، درست و علمی نیست.
در این مقاله بر اساس نظریه‌ی بینامتنیت کریستوا ارتباط و مناسبت اشعار اخوان و باختری در پنج موضوع و عنوان «بینامتن واژگان و ساخت‌های کهن زبانی، بینامتن تصاویر و ترکیب‌های ادبی، بینامتن اساطیر و کهن‌الگو، بینامتن حماسی و بینامتن اشعار اخوان در اشعار باختری» بررسی و تحلیل گردیده و مناسبات بینامتنی مشترک در این پنج سطح با ذکر نمونه از اشعار هر دو شاعر، مستندسازی و نشان داده شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An intertextual analysis of the poems of the Akhwan Sales and Wasif Bakhtiri based on Julia Kristeva's theory

نویسندگان [English]

  • Mohammad Yaqoob Yasna 1
  • Murtaza Fallah 2
  • mohammadkazim ;kahdouei 3
1 Ph.D. student of Persian language and literature, Faculty of Literature, Yazd University, Yazd city, Iran.
2 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature, Yazd University, Yazd, Iran
3 Professor of the Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature, Yazd University, Yazd, Iran..
چکیده [English]

The Akhawan Sales is a well-known poet in Iran and Afghanistan. He wrote most of the poems in the Nimai form and among the Nimai poets, he has his own linguistic and stylistic features, which distinguish him from other Nimai poets. Wasif Bakhtri is a well-known poet in Afghanistan and relatively in Iran, and among the contemporary poets in Iran and Afghanistan, he has the most linguistic, literary and stylistic connection with the Akhawan Sales.
The relationship between Wasif Bakhtiri's poetry and the poetry of the Akhawan Sales has been the subject of discussion in literary circles, poets and cultural scholars of Iran and Afghanistan, and two general opinions have been expressed about it: some say Bakhtiri is influential and some defend that it is not. In science and research, it is not correct and scientific to project effectiveness and lack of effectiveness by expressing a general opinion.
In this article, based on Kristeva's theory of intertextuality, the relationship and appropriateness of Ikhwan and Bakhtiari poems in five topics and the title "Intertextuality of vocabulary and archaic language constructions, intertextuality of images and literary compositions, intertextuality of myths and archetypes, epic intertextuality and intertextuality of Ikhwan poems in Bakhtiari poetry" and analyzed and the common intertextual relationships in these five levels are documented and shown by mentioning examples of poems of both poets.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Intertextuality
  • Kristova
  • Akhwan
  • Bakhtiari
  • Persian poetry
کتابنامه
آذر، اسماعیل. (1395). «تحلیلی بر نظریه‌های بینامتنیتی ژنتی». نشریۀ پژوهش‌های نقد ادبی و سبک‌شناسی: شمارۀ 24، صص 11- 31
اخوان ثالث، مهدی. (1399). گزینۀ اشعار مهدی اخوان ثالث. چاپ بیست­و­نهم. تهران: مروارید
امامی، صابر. (1396). شعر معاصر ایران. چاپ چهارم. تهران: سمت
باختری، واصف. (1388). سفالینه‌ای چند بر پیشخوان بلورین فردا. به کوشش ناصر هوتکی. کابل: پرنیان
پاینده، حسین. (1399). نظریه و نقد ادبی. چاپ سوم. تهران: سمت
تادیه، ژان ایو. (1390). نقد ادبی در قرن بیستم. ترجمۀ مهشید نونهالی. چاپ دوم. تهران: نیلوفر
جواری، محمدحسین. (1383). اسطوره در ادبیات تطبیقی. تهران: سمت
جعفری، سیاوش. (1394). شعر نو در ترازوی تأویل. تهران: مروارید
خراسانی، شجاع‌الدین. (1396). شعر معاصر دری. چاپ سوم. کابل: امیری
ریکور، پل. (1386). زندگی در دنیای متن. ترجمۀ بابک احمدی. چاپ پنجم. تهران: مرکز
زرقانی، مهدی. (1391). چشم‌انداز شعر معاصر ایران. تهران: ثالث
شایگان‌فر، رضا. (1386). نقد ادبی. چاپ سوم. تهران: دستان
صبور، داریوش. (1382). بر کرانِ بی‌کران (نگاهی به شعر معاصر فارسی). چاپ دوم. تهران: سخن
عابدی، کامیار. (1394). مقدمه‌ای بر شعر فارسی. تهران: مؤسسۀ فرهنگی-هنری
عالی عباس‌آباد، یوسف. (1391). جریان‌شناسی شعر معاصر. تهران: سخن
غیاثوند، مهدی. (1392). «سیمای تاویل در آیینۀ بینامتنیت کریستوایی». مجلۀ حکمت و فلسفه، دورۀ نهم: شمارۀ سوم، صص 114- 97
فایز، محمد اسحاق. (1392). پیشینۀ تجدد، پیدایش و بالندگی شعر نو در افغانستان. کابل: سعید
فتوحی، محمود. (1392). سبک‌شناسی. تهران: سخن
فتوحی، محمود. (1397). بلاغت تصویر. چاپ پنجم. تهران: سخن
فردوسی، ابوالقاسم. (1400). شاهنامۀ فردوسی، بخش یکم. پیرایش جلال خالقی مطلق. چاپ هشتم، تهران: سخن
فضیلت، محمود. (1390). اصول و طبقه‌بندی نقد ادبی. تهران: زوار
قویم، عبدالقیوم. (1393). مروری بر ادبیات معاصر دری. چاپ چهارم. کابل: سعید
کریستوا، ژولیا. (1389). فردیت اشتراکی. ترجمۀ مهرداد پارسا. تهران: روزبهان
گرین، ویلفرد. (1391). مبانی نقد ادبی. ترجمۀ فرزانه طاهری. چاپ سوم. تهران: نیلوفر
مکاریک، ایرناریما. (1385). دانش‌نامۀ نظریه‌های ادبی معاصر. ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی. تهران: آگه
ناصر، محمد. (1382). تحول موضوع و معنی در شعر معاصر. تهران: نشانه
نامور مطلق، بهمن. (1390). درآمدی بر بینامتنیت. تهران: سخن
یاحقی، محمدجعفر. (1396). جویبار لحظه‌ها. چاپ شانزدهم. تهران: جامی