بررسی تطبیقی جلوه‌های پایداری در شعر ملک‌الشّعرای بهار و امل دنقل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی

چکیده

ادب پایداری معمولاً به آثار ادبی‌ای اطلاق می‌شود که تحت تأثیر شرایطی چون اختناق و استبداد داخلی، نبود آزادی‌های فردی و اجتماعی، قانون‌گریزی و قانون‌ستیزی و مبارزه با بیداد داخلی یا تجاوز بیرونی پدید می‌آید. ملّت ایران و مصر از کهن‌ترین اعصار، تا عصر مشروطۀ ایران و عصر نهضت معاصر عربی، به سبب پیشینۀ درخشان پایداری در برابر ستم داخلی، تهاجم خارجی و هجمه‌های فرهنگی، دارای آثاری زرّین در ادب پایداری اند. ادب پایداری در عصر مشروطه، جلوه‌ای ویژه پیدا می‌کند و شاعرانی چون میرزادۀ عشقی، عارف قزوینی، سیداشرف‌الدین گیلانی، فرّخی یزدی و بهار، بیش‌ترین فعّالیت را در این زمینه انجام می‌دهند، همچنان که نهضت معاصر مصری- عربی، با شعرایی چون حافظ ابراهیم، معروف الرّصافی، محمد مهدی الجواهری، محمود درویش، ابراهیم طوقان و امل دنقل گره می خورد. ملک‌الشعرای بهار و امل دنقل از شاعران سیاسی و روشنفکر آزادی‌خواه ایران و مصر هستند که با سلاح فرهنگی علی رغم گزینش متفاوت از زبان، به مبارزه و افشاگری علیه استبداد داخلی و استعمارگران خارجی پرداخته‌اند. در این مقاله برآنیم که مطابق نقد آمریکایی با مقایسۀ تطبیقی آثار این دو شاعر، دریچه‌ای رو به سوی شناخت ادب پایداری در عصر مشروطۀ ایران و عصر نهضت عربی بگشاییم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Reflections of Resistance in the Poetry of Malek-o-Shoara Bahar and Amal Donqol

نویسنده [English]

  • Ebrahim Vasheghani Farahani 1
چکیده [English]

Resistance literature is usually created in the conditions of oppression, inner despotism, lack of social and individual freedom, defiance of law, and foreign aggression. Since the old times to the period of Constitutionalism in Iran, and the contemporary Arab Movement, Iran and Egypt have produced valuable works in resistance literature due to their outstanding resistance to indoor injustice, foreign aggression and cultural attacks. In Iran, resistance literature has a flourishing in Constitutionalism era, and poets like Mirzadeh Eshghi, Seyed Ashrafodin Gilani, Aref Ghazvini, Farokhi Yazdi, and Bahar are the most active in this field; as for the contemporary Egyptian-Arabic Movement, poets like Hafez Ebrahim, Marouf Al-Rassafi, Mohammad Mahdi Al-Javaheri, Mahmoud Darvish, Ebrahim Toqan, and Amal Donqol are among the celebrated ones. Malek-o-Shoara Bahar and Amal Donqol are political and liberal elite poets of Iran and Egypt who fought culturally against autarchy and colonizers. Based on the American school of comparative criticism, this study tries to illustrate resistance literature during Constitutionalism era in Iran, and the era of the Arab Movement. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Resistance literature
  • Comparative literature
  • Malek-o-Shoara Bahar
  • Amal Donqol
  • Mashrouteh (Constitutionalism)
  • Arab movement
- کتاب­ها
1- أنس، وئام  محمد سید أحمد. (2010). الفکاهة والسخریة فی الشعر المصری فی العصرین الفاطمی و الأیوبی. بیروت: مؤسسة الانتشار العربی.
2- بصیری، محمّدصادق. (1387). طرح چند سؤال در مبانی ادبیات پایداری. تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدّس.
3- بهار، محمّدتقی. (1387). دیوان. تهران: نگاه.
دنقل، امل. (بی‌تا). اعمال الشعریة الکامله. قاهره: مکتبه مدبولی.
4- الدوسری، احمد. (2004). امل دنقل، شاعر علی خطوط النار. چاپ دوم. بیروت: المؤسسة العربیه للدراسات و النشر.
5- رشیدرضا، محمّد.(1324هـ.). تاریخ الاستاذ الامام محمد عبده. القاهره: دار المعارف بمصر.
6- صالح، فخری. (1996). دراسات النقدیه فی أعمال السیاب، حاوی، دنقل، جبرا. بیروت: المؤسسه العربیه للدراسات و النشر.
7- ضیمران، محمد. (1387). دانش و قدرت: میشل فوکو. چاپ چهارم. تهران: هرمس.
8- غنیم، کمال احمد. (1998). عناصر الابداع الفنی فی الشعر احمد مطر. قاهره: مکتبة مدبولی.
9- قزیحه، ریاض. (2010). الفکاهه فی الادب الاندلس. بیروت: المکتبه العصریه لطباعه و النشر.
10- المساوی، عبدالسلام. (1994). البنیات الداله فی شعر امل دنقل. دمشق: اتحاد الکتاب العرب.
11- میشال جحا، خلیل. (1999). شعرالعربی الحدیث من احمد شوقی الی محمود درویش. بیروت: دارالعوده.
- مقاله­ ها
1- برجیان، محمد. (1391). نامۀ جامعه. شمارۀ 92، ص62.
2- سلیمی‌نوه، اصغر. (1383). «گفتمان در اندیشة فوکو».کیهان فرهنگی. شمارۀ 219، صص 50-55.
3- عضدانلو، حمید. (1385). «میشل فوکو: اندیشه­ ورز نا اندیشیده­ ها». اطلاعات سیاسی- اقتصادی. شمارة 224-223، صص 65-52.