تأثیرپذیری ملای جزیری از حافظ شیرازی در مضمون عشق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکترای دانشگاه فردوسی

چکیده

در مقالۀ حاضر، موضوع و مفهوم عشق در غزلیات حافظ شیرازی و ملّای جزیری بررسی شده تا اینکه نخست، تأثیر فراگیر افکار و اشعار حافظ در ادبیات کرمانجی را بویژه در غزلیات ملّای جزیری نمایان و سپس، شخصیت ملّا معرفی و میزان تأثیر او از حافظ را در مقولۀ عشق بررسی تطبیقی کنیم. در مرحلۀ نخست، توضیح مختصری دربارۀ گویش کرمانجی، شخصیت حافظ و ملّا و پیشینۀ عشق در ادبیات فارسی و کرمانجی داده­شده، سپس،موضوعات مربوط به مفهوم عشق از غزلیات دو شاعر مذکور استخراج شده و پس از تبیین و تطبیق مطالب، به­عنوان نمونه به ابیاتی از حافظ و ملّا استناد شده­­است. بدنۀ اصلی مقاله، متکّی بر سه محور ماهیّت و ویژگی عشق، دشواری­های راه عشق و ضروریّات سلوک عشق است. در غزلیات این دو شاعر، نخست، ماهیّت و ویژگی­های والای عشق توصیف شده، سپس، مراحل و مقامات عاشق در سلوک راه عشق ترسیم شده و در پایان، ضروریاتی هم برای گذر از سختی­های عشق و نیل به وصال معشوق ذکر شده­­است. به­طور کلی، ملّا به پیروی از حافظ، عشق را سرچشمۀ هستی و موهبتی ازلی و ابدی می­داند؛ این عشق، نوعی سلوک سرشار از خطر و سختی است که هرکسی لیاقت آگاهی از آن را ندارد. هچنین، سلوک این راه پرخطر نیازمند پیروی از پیر یا مرشد و گذشتن از جان خویشتن است. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Influence of Hafiz Shirazi on Malla Jaziri in the Subject of Love

نویسنده [English]

  • hadi bidaki
چکیده [English]

In this study, the concept of love reviewed in the sonnets of Hafiz Shirazi and Malla Jaziri, firstly, to investigate the pervasiveness of Hafiz’s thoughts in Kurmanji literature, especially in the sonnets of Malla Jaziri, and then, to introduce the personality of Malla and to analyze the degree of his being influenced by Hafiz in the question of love. A brief explanation is provided regarding Kurmanji dialect, the personality of Hafiz and Malla, and the history of love in the Kurmanji and Persian literature; then, issues related to the theme of love are extracted from the poetry of these two poets, compared and defined with examples from Malla and Hafiz. The main structure of the study relies on three axes: nature of love, difficulties of love, and necessities of a love journey. In the sonnets of these poets, first, the nature and characteristics of love are described, then, the hardships in the way of love are depicted, and in the end, necessities are named for leaving difficulties behind and uniting with the beloved. Generally, following of Hafiz, Malla considers love as the origin of existence and an eternal gift; this love is a journey laden with danger and hardship, few people deserving to know about; also, the journey requires following an elderly guide and sacrificing one’s life. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Influence
  • Love
  • Hafiz Shirazi
  • Malla Jaziri
- کتاب­ها
1- حافظ شیرازی، شمس­ الدین محمد. (1387). دیوان غزلیات حافظ، به کوشش خلیل خطیب رهبر. چاپ چهل­ وپنجم. تهران: صفی­علی­شاه.
2- رجایی بخارایی، احمدعلی. (1373). فرهنگ اشعار حافظ. چاپ هفتم. تهران: علمی.
3- رزاز، علی­اکبر. (1368). جمع پریشان: طبقه ­بندی موضوعی اشعار حافظ، دو جلد. تهران: علمی.
4- روحانی، بابه شیخی مه­ردوخ. (2011). میژووی ناودارانی کورد، جلد اول. سنندج: محمدماجد مردوخ روحانی.
5- زرین­کوب، عبدالحسین. (1374). از کوچۀ رندان. چاپ نهم. تهران: سخن.
6- الزفنکی القامشلی، احمد بن ملا محمد. (1987). العقد الجوهری فی شرح دیوان الشیخ الجزری، جلد اول. چاپ دوم. بغداد: الصباح.
7- ژابا، الکسندر. (1277). جامع­یی رسالیان و حکایتان بزمانی کورمانجی. پترزبورگ: آکادمی امپراطوری.
8- صادقی، شفیع. (1389). ترجمه و شرح فارسی دیوان عارف ربانی شیخ احمد جزیری. ارومیه: حسینی اصل.
9- الصویرکی، محمدعلی. (2006). معجم اعلام الکرد. سلیمانیه: ژین.
10- مرتضوی، منوچهر. (1365). مکتب حافظ. چاپ دوم. تهران: توس.
11- معین، محمد .(1369). حافظ شیرین ­سخن. به کوشش مه­دخت معین. تهران: معین.
12- مه­لایی جزیری، احمد. (2005). دیوانا مه­لایی جزیری. گردآوری ته­حسین ئیبراهیم دوسکی. بغداد: هه­ولیر.
13- یثربی، سیدیحیی. (1374). آب طرب­ناک: تحلیل موضوعی دیوان حافظ. تهران: فکر روز.
 - مقاله­ ها
1- انوشیروانی، علی­رضا. (1389). «ضرورت ادبیات تطبیقی در ایران». ویژه­نامۀ ادبیات تطبیقی نامۀ فرهنگستان. شمارۀ 1، صص 38- 6.
2- بلو، جویس. (1387). «کردی». در راهنمای زبان­های ایرانی. به کوشش رودیگر اشمیت. ترجمۀ آرمان بختیاری و همکاران. 554-541. جلد دوم. چاپ دوم. تهران: ققنوس.
3- بختیاری، پژمان. (1350). «عشق در اشعار خواجه». در مقالاتی دربارۀ زندگی و شعر حافظ. 195-165. شیراز: دانشگاه پهلوی.
4- شوقی نوبر، احمد. (1373). «بادۀ عرفانی در دیوان حافظ». کیهان اندیشه. شمارۀ 53، صص 74- 48.
5- مرتضوی، منوچهر. (1332). «جام جم در دیوان حافظ». دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی تبریز. شمارۀ 27، صص 208- 179.
6- ___________. (1333). «عشق در دیوان حافظ». دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی تبریز. شمارۀ 31، صص 434- 387.
7- میر قادری، سیدفضل­الله. (1384). «بررسی تطبیقی ویژگی ­های عشق در شعر حافظ شیرازی و ابن فارض مصری». علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز. شمارۀ 44، صص 184- 165.
- پایان ­نامه­:
1- عیدی ­پور، شهاب. (1387). مقایسۀ جلوه­های عشق در اشعار حافظ و ابن فارض. سید حسین سیدی. پایان ­نامۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی. دانشگاه فردوسی مشهد.